Ένα διαφορετικό μοντέλο ανάπτυξης, που θα στηρίζεται στις αρχές της αειφορίας είναι η μόνη εγγυημένη και περιβαλλοντικά φιλική λύση, δηλώνει στο BuildingGreen magazine o κ. Γιάννης Μανιάτης, υφυπουργός Περιβάλλοντος Ενέργειας & Κλιματικής Αλλαγής. Εκτιμά επίσης ότι η πράσινη ανάπτυξη εγγυάται ταυτόχρονα και τη δημιουργία χιλιάδων νέων θέσεων εργασίας.

Η πράσινη ανάπτυξη αποτελεί βασικό στόχο και άξονα της στρατηγικής της κυβέρνησης, όπως επανειλημμένα έχετε διακηρύξει. Τους επτά μήνες που μετράει ήδη η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ στην εξουσία, ποια βήματα έχουν γίνει προς αυτή την κατεύθυνση και πόσο ικανοποιημένος είστε;

Η χώρα μας σήμερα βρίσκεται αντιμέτωπη με μια πρωτόγνωρη οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική κρίση. Η αντιμετώπιση του προβλήματος απαιτεί ένα διαφορετικό μοντέλο ανάπτυξης, το οποίο θα πρέπει να στηρίζεται στις αρχές της αειφορίας. Η πράσινη ανάπτυξη, κομμάτι της οποίας αποτελεί η ταχύρυθμη προώθηση όλων των ΑΠΕ, είναι η μόνη εγγυημένη και περιβαλλοντικά φιλική λύση, η οποία ταυτόχρονα εγγυάται και τη δημιουργία χιλιάδων νέων, πράσινων θέσεων εργασίας. Το νέο νομοσχέδιο των ΑΠΕ, μαζί με τον Κανονισμό Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων και το νομοσχέδιο για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης και τις ενεργειακές υπηρεσίες, αποτελούν τα πρώτα συντονισμένα βήματα μιας ολοκληρωμένης πράσινης ενεργειακής πολιτικής.

Με το νέο νομοσχέδιο για την προώθηση των ΑΠΕ καθορίζεται εθνικός δεσμευτικός στόχος 20% για τη συμμετοχή των ΑΠΕ στην κάλυψη της τελικής κατανάλωσης ενέργειας το 2020 (αντί του 18% που προβλέπει η Οδηγία 28/2009). Υπάρχει συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα για την επίτευξή του;

Το νέο νομοσχέδιο εξειδικεύει το στόχο για τους τρεις επιμέρους βασικούς τομείς. Έτσι καθορίζεται για το 2020, κατ’ ελάχιστον συμμετοχή των ΑΠΕ κατά 40% στον ηλεκτρισμό, 20% στην τελική κατανάλωση ενέργειας για θέρμανση και ψύξη και 10% στις μεταφορές. Αυτοί οι στόχοι είναι το αποτέλεσμα συστηματικής μελέτης της αρμόδιας επιτροπής για τη συγκρότηση του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας 2010 – 2020.

Το Σχέδιο Δράσης θα περιλαμβάνει τις ενέργειες για την επίτευξη του στόχου “20-20-20”, δηλαδή τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 20%, την αύξηση της ενεργειακής απόδοσης κατά 20% και την αύξηση της συμμετοχής των ΑΠΕ στη συνολική παραγωγή ενέργειας στο 20%, μέχρι το 2020. Η ίδια ομάδα εργασίας σε στενή συνεργασία με το Υπουργείο διαμορφώνει το χρονοδιάγραμμα για την επίτευξη αυτών των στόχων και βρίσκεται στο τελικό στάδιο επεξεργασίας του. Θα πρέπει να οριστικοποιήσουμε και να καταθέσουμε το σχέδιο δράσης μέχρι και τον μήνα Ιούνιο στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Μέχρι πρότινος, η διαδικασία έκδοσης άδειας παραγωγής έργου ΑΠΕ χαρακτηριζόταν από εμπλεκόμενους φορείς και επιχειρήσεις ως χρονοβόρα και γραφειοκρατική. Τι μέτρα λαμβάνονται τώρα για την απλοποίηση και ορθολογικοποίηση της διαδικασίας;

Μέχρι σήμερα δεν καταφέραμε να προσθέσουμε ετησίως περισσότερα από 150 MW νέων σταθμών ΑΠΕ. Με αφετηρία τα 1200 MW σταθμών ΑΠΕ που είναι σήμερα εγκατεστημένα, και με ορίζοντα το 2020, απαιτούνται τουλάχιστον 500-1000 MW το χρόνο, έτσι ώστε να οδηγηθούμε στα συνολικά 8.000-10.000 νέων MW ΑΠΕ. Σε αυτήν την κατεύθυνση, η Άδεια παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας εκδίδεται πλέον απευθείας από τη ΡΑΕ, κατόπιν τεχνοοικονομικής εξέτασης του έργου. Καταργείται η προκαταρκτική Περιβαλλοντική Εκτίμηση και Αξιολόγηση (ΠΠΕΑ) και πλέον η περιβαλλοντική αξιολόγηση του έργου γίνεται με την έκδοση Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΕΠΟ). Μια ριζική αλλαγή είναι ότι με παράλληλη διαδικασία, και όχι σειριακά όπως ίσχυε μέχρι σήμερα, ο ενδιαφερόμενος επενδυτής προχωράει στα στάδια της χορήγησης Προσφοράς Σύνδεσης, την έγκριση επέμβασης και την έγκριση περιβαλλοντικών όρων (ΕΠΟ), οι οποίες οδηγούν στη λήψη της άδειας εγκατάστασης. Αυτές οι αλλαγές αναμένεται να μειώσουν δραστικά το συνολικό χρόνο αδειοδότησης, από 3-5 χρόνια που είναι σήμερα, σε 12 μήνες συνολικά.

Η πολιτική προγραμματική αρχή σας ότι οι ΑΠΕ, ως περιβαλλοντικά φιλικές μορφές ενέργειας, επιτρέπεται να χωροθετούνται καταρχήν παντού, μήπως υπάρχει κίνδυνος να οδηγήσει σε αντίθετα αποτελέσματα όσον αφορά την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος;

Ο μεγαλύτερος κίνδυνος για το φυσικό περιβάλλον δεν είναι οι ΑΠΕ. Οι ΑΠΕ είναι οι μόνες πηγές ενέργειας που μπορούν να έχουν σημαντική συμβολή στην προσπάθεια μείωσης των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου. Ο συνδυασμός της εξοικονόμησης ενέργειας με την ταχύρυθμη προώθηση όλων των ΑΠΕ σε μικρή και μεγάλη κλίμακα, αποτελεί τη μόνη εγγυημένη και περιβαλλοντικά φιλική λύση, στην οποία θα στηριχθεί η ανθρωπότητα μακροπρόθεσμα.

Παρά την ύψιστη σημασία αλλά και προτεραιότητα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, οι περιοχές απολύτου προστασίας της φύσης αποτελούν ζώνη αποκλεισμού για αυτές, ενώ στις υπόλοιπες κατηγορίες των προστατευόμενων περιοχών θα λαμβάνεται μια ειδική μέριμνα. Με τον τρόπο αυτό εξασφαλίζεται η ουσιαστική προστασία της φύσης και της βιοποικιλότητας και παράλληλα εξετάζονται οι πραγματικές επιπτώσεις κάθε έργου ΑΠΕ σε σχέση με τις ιδιαιτερότητες της κάθε περιοχής.

Μετά από παλινωδίες πολλών χρόνων, η ελληνική Πολιτεία κατάφερε να θεσμοθετήσει τον ΚΕΝΑΚ. Ο ολοκληρωμένος ενεργειακός σχεδιασμός που επαγγέλλεται ο νέος Κανονισμός, πόσο και πότε εκτιμάτε ότι θα αλλάξει τα πράγματα στον ελληνικό κτιριακό τομέα;

Ο νέος Κανονισμός αναμένεται να αλλάξει το τοπίο στον κτιριακό τομέα, καθώς θέτει ελάχιστες απαιτήσεις για το σχεδιασμό των κτιρίων, για τα στοιχεία του δομικού κελύφους, αλλά και των ηλεκτρομηχανολογικών εγκαταστάσεων. Παράλληλα, υποστηρίζει τη χρήση ενεργειακά αποδοτικών δομικών υλικών και εξοπλισμού παραγωγής και διανομής θερμότητας / ψύξης, ζεστού νερού χρήσης και φωτιστικών συστημάτων και ενθαρρύνει την εγκατάσταση εναλλακτικών συστημάτων παραγωγής ενέργειας (όπως ανανεώσιμες πηγές, συμπαραγωγή ηλεκτρισμού/θερμότητας, γεωθερμικές αντλίες θερμότητας). Με τον τρόπο αυτό εντάσσεται η ενεργειακή απόδοση, ως σημαντική παράμετρος, σε ένα ολιστικό μοντέλο σχεδιασμού κάθε κτιρίου. Τα κτίρια που θα κατασκευαστούν ή θα αναβαθμιστούν ενεργειακά, θα αποκτήσουν αναμφίβολα συγκριτικό πλεονέκτημα, το οποίο θα αποτυπώνεται τόσο στη δυνατότητα διάθεσης (πώλησης / μίσθωσης), όσο και στην εμπορική τους αξία.

Πόσο ενεργοβόρα είναι τα κτίρια στη χώρα μας και τι μερίδιο κατέχουν στη συνολική ενεργειακή κατανάλωση;

Ο κτιριακός τομέας αντιπροσωπεύει το 34% της συνολικής ενεργειακής κατανάλωσης της χώρας και το 65% της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας. Τα κτίρια συμμετέχουν με ποσοστό 45% στις ετήσιες εκλυόμενες εκπομπές CO2, από τις οποίες 26% αντιστοιχεί στον οικιακό τομέα και 19% στον τριτογενή τομέα. Ειδικά για τον οικιακό τομέα, ισχύουν τα ακόλουθα στοιχεία:

• Το 2006, τα κτίρια του οικιακού τομέα συμμετείχαν με ποσοστό 25% στην συνολική κατανάλωσης ενέργειας.
• Την ίδια χρονιά, η κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας στον οικιακό τομέα ανήλθε στο 32% επί της συνολικής, όταν η βιομηχανία συμμετείχε με 27,4%.
• Η θέρμανση αντιπροσώπευε πάνω από το μισό του συνόλου κατανάλωσης ενέργειας στις κατοικίες (περίπου το 55 έως 60%).
• Η αυξανόμενη χρήση κλιματιστικών έχει αυξήσει σημαντικά τα φορτία αιχμής του ηλεκτρικού δικτύου και το ενεργειακό κόστος λειτουργίας των κτιρίων.
• Η μέση πραγματική ετήσια ειδική κατανάλωση ενέργειας στα κτίρια του οικιακού τομέα κυμαίνεται μεταξύ 70 και 200 kWh/m2, ανάλογα με την ποιότητα κατασκευής, τον τύπο των κτιρίων και την κλιματική ζώνη.

Οι βασικότερες παράμετροι που επηρεάζουν αρνητικά την ενεργειακή απόδοση κτιρίων, μπορούν να συνοψιστούν στα παρακάτω στοιχεία:

1. Κέλυφος

Μερική ή ελλιπής θερμομόνωση (στο 70% των κτιρίων), κακή κατάσταση των πλαισίων ανοιγμάτων (έντονος αερισμός από χαραμάδες), ανεπαρκής σκίαση κατά τη θερινή περίοδο.

2. Φωτισμός

Σημαντικός αριθμός λαμπτήρων πυρακτώσεως, χαμηλή αξιοποίηση του φυσικού φωτισμού και κακή χρήση των συστημάτου φωτισμού.

3. Θέρμανση

Παλαιά συστήματα λεβήτων / καυστήρων με χαμηλούς βαθμούς απόδοσης (κυρίως λόγω κακής τους συντήρησης), ανεπαρκής θερμομόνωση των διάφορων δικτύων διανομής, ανεπαρκής σχεδιασμός των δικτύων διανομής ως προς τον καταμερισμό των φορτίων αλλά και το διαχωρισμό των κτιρίων σε ζώνες, έλλειψη αυτοματισμών (όπως θερμοστάτες χώρων ή ζωνών, συστήματα αντιστάθμισης και άλλα).

4. Ζεστό νερό χρήσης

Ανεπαρκής αξιοποίηση των ηλιακών συστημάτων, λόγω του κακού σχεδιασμού και της εγκατάστασης.

5. Κλιματισμός

Ύπαρξη σημαντικού αριθμού αυτόνομων κλιματιστικών μονάδων για να καλύψουν τόσο τις θερμικές απώλειες τη χειμερινή περίοδο όσο και τα ψυκτικά φορτία κατά τη θερινή περίοδο, κακός σχεδιασμός και διαστασιολόγηση των συστημάτων κλιματισμού, έλλειψη αυτοματισμών, παλαιά συστήματα με χαμηλούς βαθμούς απόδοσης.

6. Ηλεκτρικό Σύστημα

Χρήση συσκευών χαμηλής απόδοσης με υψηλή απορροφούμενη ισχύ, χαμηλοί συντελεστές ισχύος.

Ποια είναι τα οφέλη που θα αποκομίσουμε από τον ΚΕΝΑΚ από οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική άποψη;

Η εφαρμογή του νέου Κανονισμού, θα έχει πολλαπλά περιβαλλοντικά, κοινωνικά και οικονομικά οφέλη, συμβάλλοντας:

• στην κατασκευή ενεργειακά αποδοτικών κτιρίων με άμεσες θετικές επιπτώσεις στο αστικό μικροκλίμα,
• στη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας για τη θέρμανση, το δροσισμό, την παραγωγή ζεστού νερού χρήσης και το φωτισμό (από 20% έως και 60%),
• στη βελτίωση των εσωτερικών συνθηκών άνεσης όλο το χρόνο,
• στη βελτίωση της ποιότητας της κατασκευής αλλά και της διαβίωσης,
• στην εξοικονόμηση χρημάτων στον οικογενειακό προϋπολογισμό,
• στην εξυπηρέτηση των αντίστοιχων εθνικών στόχων,
• στη μείωση της ενεργειακής εξάρτησης και την ενίσχυση της ασφάλειας του ενεργειακού εφοδιασμού της χώρας,
• στην εξοικονόμηση φυσικών πόρων,
• στη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα.

Οι ρυθμίσεις του ΚΕΝΑΚ θα συμβάλλουν τόσο στην ανάπτυξη καινοτόμων καθαρών τεχνολογιών, όσο και στην αύξηση της ανταγωνιστικότητας τεχνικών και συστημάτων εξοικονόμησης ενέργειας και ΑΠΕ, εξυπηρετώντας τους στόχους της νέας οδηγίας για την κατασκευή κτιρίων υψηλής ενεργειακής και περιβαλλοντικής απόδοσης.

Ο ΚΕΝΑΚ και η διαδικασία των ενεργειακών επιθεωρήσεων θα συμβάλλουν στην αναθέρμανση της οικοδομικής δραστηριότητας και στη δημιουργία 15.000 – 20.000 νέων θέσεων εργασίας. Με την έκδοση Πιστοποιητικών Ενεργειακής Απόδοσης των κτιρίων, η αγορά ακινήτων εφοδιάζεται με ένα πολύτιμο εργαλείο, που θα παρέχει τη δυνατότητα της άμεσης συσχέτισης της αξίας του κτιρίου με την ποιότητα κατασκευής του και το κόστος λειτουργίας.

Σύμφωνα με έρευνα του ΚΑΠΕ, οι ετήσιες ενεργειακές δαπάνες των περίπου 200.000 δημοσίων κτιρίων ξεπερνούν τα 450 εκατ. ευρώ. Η εφαρμογή μέτρων εξοικονόμησης στα κτίρια αυτά θα μειώσει τις μέσες ετήσιες εκπομπές CO2 κατά 425.000 τόνους, ενώ θα επιφέρει οικονομικά οφέλη της τάξης των 110 εκατ. ευρώ ετησίως. Με κατάλληλη μόνωση και σχεδιασμό, οι ανάγκες των δημοσίων κτιρίων για θέρμανση και ψύξη μπορούν εύκολα να μειωθούν κατά 30-40%, ενώ για νέα κτίρια η μείωση των φορτίων αυτών εκτιμάται ότι μπορεί να υπερβεί και το 60% σε σχέση με τα σημερινά επίπεδα.

Σύντομα, θα “τρέξει” το πολυαναμενόμενο πρόγραμμα “Εξοικονόμηση κατ’ οίκον”. Ποιοι είναι οι στόχοι του;

Το συγκεκριμένο πρόγραμμα στοχεύει στην ενεργειακή αναβάθμιση περίπου 100.000 κατοικιών σε όλη την Ελλάδα, ενώ εξασφαλίζει εξοικονόμηση ενέργειας περίπου 1 δισεκατομμυρίου kWh.

Το πρόγραμμα αφορά επίσης και στην ευαισθητοποίηση του κοινού για την ορθολογική χρήση ενέργειας, τη μετατροπή των παλαιών ενεργοβόρων κατοικιών σε ενεργειακά αποδοτικές και γενικότερα στην καλλιέργεια ενεργειακής συνείδησης των πολιτών. Βασικό χαρακτηριστικό του είναι ο ορθός προσδιορισμός των ενεργειακών αναγκών των κτιρίων, καθώς και των αναγκαίων -τεχνικά εφικτών και οικονομικά αποτελεσματικών- παρεμβάσεων οι οποίες θα οδηγήσουν στη μεγιστοποίηση της εξοικονομούμενης ενέργειας.

Ποιο είναι το όφελος που θα προκύψει, τόσο για τους πολίτες όσο και για το περιβάλλον, από την υλοποίηση του προγράμματος “Εξοικονόμηση κατ’ οίκον”;

Με το πρόγραμμα παρέχεται στους πολίτες ένα άμεσο οικονομικό όφελος το οποίο θα λειτουργήσει και ως μοχλός για τη λήψη απόφασης. Το μεγάλο όμως όφελος θα προκύψει από τη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας, που εκτιμάται ότι μπορεί να φτάσει στο 60% της θερμικής ενέργειας για πλήρη μόνωση μιας μονοκατοικίας στην κλιματική ζώνη Δ. Έτσι, για μια μονοκατοικία 100 τ.μ. που βρίσκεται στη Βόρεια Ελλάδα, προκύπτουν οφέλη από τις επεμβάσεις που μπορεί να φτάνουν μέχρι και τα 1.500 ευρώ το έτος.

Από τις μέχρι τώρα επαφές σας με τους κλάδους των κατασκευών και της ενέργειας, πιστεύετε ότι είναι έτοιμοι να υποστηρίξουν τη νέα πολιτική του ΥΠΕΚΑ;

Λαμβάνοντας υπόψη ότι η συζήτηση για την ενεργειακή αναβάθμιση των κτιρίων έχει ξεκινήσει στη χώρα μας εδώ και περίπου 10 χρόνια, θεωρούμε ότι η αγορά είναι πλέον έτοιμη να υποδεχτεί τα καινούργια μέτρα. Τα πανεπιστήμια έχουν ήδη περιλάβει στα προγράμματα σπουδών τους μαθήματα σχετικά με τις ενεργειακές ανάγκες και την ενεργειακή απόδοση στον κτιριακό τομέα. Οι μηχανικοί είναι πλέον σε θέση να αντιληφθούν και να εφαρμόσουν τόσο τις βασικές αρχές του βιοκλιματικού σχεδιασμού, όσο και των υπόλοιπων απαιτήσεων που επιβάλλει ο ΚΕΝΑΚ. Αλλά και η ευαισθητοποίηση γενικότερα των πολιτών είναι έντονη και εκφράζεται καθημερινά με το ενδιαφέρον που εκδηλώνουν για τις νέες αυτές πολιτικές του ΥΠΕΚΑ.

Οι συγκεκριμένες ρυθμίσεις δεν αποβλέπουν στην επιπρόσθετη οικονομική επιβάρυνση των νοικοκυριών, μέσω επιβολής νέων φόρων. Αντίθετα, μπορούμε να πούμε ότι αποσκοπούν στη μείωση των δαπανών για θέρμανση και ψύξη και στην καταπολέμηση της ενεργειακής φτώχειας, με τον περιορισμό της άσκοπης σπατάλης.

Επίσης, είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ότι οι ρυθμίσεις αυτές δεν αποτελούν απλά ποιοτική ή αισθητική παρέμβαση στα κτίρια. Αποτελούν ζήτημα ορθού σχεδιασμού και παράλληλα συμπληρώνουν τις ήδη υπάρχουσες μελέτες που απαιτούνται για την κατασκευή ενός κτιρίου, προσθέτοντας αξία, παρέχοντας μια καλύτερη ποιότητα ζωής και εξυπηρετώντας τους περιβαλλοντικούς μας στόχους.