Η σκίαση και οι διάφορες εφαρμογές ηλιοπροστασίας περιλαμβάνονται ανάμεσα στις επιλέξιμες παρεμβάσεις εξοικονόμησης ενέργειας σε κατοικίες, βάσει ενεργειακής επιθεώρησης, όπως ανακοίνωσε πρόσφατα το υπουργείο Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής. Το νέο πρόγραμμα εξοικονόμηση κατ’ οίκον θα επιδοτεί τις διάφορες παρεμβάσεις  είτε με δάνειο με επιδότηση επιτοκίου, είτε με άμεση επιχορήγηση 30% είτε με 100% επιχορήγηση του κόστους της ενεργειακής επιθεώρησης και έκπτωση από το φορολογητέο εισόδημα μέχρι 2500 €.

Με γνώμονα την ολοκληρωμένη παρέμβαση εξοικονόμησης ενέργειας στον οικιακό κτιριακό τομέα και με κύριο στόχο τη μείωση των ενεργειακών αναγκών των κτιρίων, των εκπομπών ρύπων που συμβάλλουν στην επιδείνωση του φαινομένου του θερμοκηπίου και την επίτευξη καθαρότερου περιβάλλοντος, ανακοινώθηκε από την υπουργό Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής κ. Τ. Μπιρμπίλη το νέο Πρόγραμμα “Εξοικονόμηση κατ’ οίκον”. Το πρόγραμμα, το οποίο αναμένεται να ξεκινήσει τέλος Ιουνίου, έχει συνολικό προϋπολογισμό 200 εκ. ευρώ και βασίζεται στο νέο Ευρωπαϊκό Κανονισμό (ΕΚ), αριθμ. 397/2009, του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 6ης Μαΐου 2009, με βάση τον οποίο παρέχεται η δυνατότητα χρηματοδότησης, μέσω του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης, δράσεων βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης στον οικιακό τομέα. Το πρόγραμμα στοχεύει όχι μόνο στην εξοικονόμηση ενέργειας μέσω παρεμβάσεων στα κτίρια αλλά και στην ευαισθητοποίηση του κοινού όσον αφορά στην ορθολογική χρήση ενέργειας με την καλλιέργεια ενεργειακής συνείδησης στους πολίτες, συμβάλλοντας έτσι σημαντικά στο στόχο που έχει τεθεί στο ΣΔΕΑ για εξοικονόμηση ενέργειας μέχρι το 2016 σε ποσοστό 9% του μέσου όρου κατανάλωσης της πενταετίας 2001-2005.

Ο τομέας των κτιρίων και ο τομέας των μεταφορών αποτελούν τους μεγαλύτερους καταναλωτές ενέργειας στη χώρα. Τα κτίρια στην Ελλάδα καταναλώνουν περί το 36% της συνολικής ενεργειακής κατανάλωσης. Η ενέργεια που δαπανάται για θέρμανση στα κτίρια κατοικίας φτάνει περίπου στο 60% των συνολικών ενεργειακών τους αναγκών.

Η εικόνα αυτή οφείλεται κατά κύριο λόγο στην ηλικία των κτιρίων καθώς και στην ενεργειακή συμπεριφορά των ενοίκων. Επιπλέον, σύμφωνα με το Σχέδιο Δράσης Ενεργειακής Απόδοσης (ΣΔΕΑ), η κατανάλωση στα κτίρια του οικιακού τομέα αυξάνεται ετησίως με ρυθμό 2% περίπου. Υπάρχει λοιπόν ένα σημαντικό δυναμικό εξοικονόμησης ενέργειας στον οικιακό κτιριακό τομέα. Το πρόγραμμα βασίζεται στην αξιοποίηση των ενεργειακών επιθεωρητών και του Κανονισμού Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων που προβλέπονται στο ν. 3661/2008, με σκοπό τον ορθό προσδιορισμό των ενεργειακών αναγκών των κτιρίων, καθώς και των αναγκαίων παρεμβάσεων που θα οδηγήσουν στη μεγιστοποίηση της εξοικονομούμενης ενέργειας. Η συνδυασμένη εφαρμογή του προγράμματος και του εν λόγω θεσμικού πλαισίου εξασφαλίζει μια ολοκληρωμένη δράση εξοικονόμησης ενέργειας.

Τα κτίρια που μπορούν να συμμετάσχουν στο πρόγραμμα είναι αυτά που έχουν κατασκευαστεί πριν την εφαρμογή του κανονισμού θερμομόνωσης του 1979, ως εκ τούτου παρουσιάζουν τη μεγαλύτερη ενεργειακή κατανάλωση, ενώ παράλληλα λαμβάνεται υπόψη και το εισόδημα των ιδιοκτητών. Για τις κατοικίες που θα ενταχθούν στο πρόγραμμα θα διενεργηθεί ενεργειακή επιθεώρηση πριν και μετά τις παρεμβάσεις. Το κόστος των επιθεωρήσεων θα είναι επιλέξιμο στο πλαίσιο του προγράμματος, εφόσον η πρόταση ενταχθεί τελικά σε αυτό.

Στόχος του προγράμματος και οφέλη

Με το πρόγραμμα παρέχεται στους πολίτες ένα άμεσο οικονομικό όφελος το οποίο θα λειτουργήσει ως μοχλός για τη λήψη των αποφάσεων.

Το μεγάλο όμως όφελος για τους πολίτες και για το περιβάλλον θα προκύψει από τη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας που υπολογίζεται έως και 60 % για πλήρη μόνωση μιας μονοκατοικίας. Ενδεικτικά για μια αμόνωτη μονοκατοικία 100 τ.μ. που βρίσκεται στη βόρειο Ελλάδα προκύπτει οικονομικό όφελος για τον καταναλωτή, από την εξοικονόμηση πετρελαίου, που φτάνει περίπου μέχρι και το ποσό των 1.500 ευρώ το έτος.

Το συγκεκριμένο πρόγραμμα στοχεύει στην ενεργειακή αναβάθμιση περίπου 100.000 κατοικιών σε όλη τη χώρα, ενώ συμβάλλει στην επίτευξη των ενεργειακών και περιβαλλοντικών στόχων και της πράσινης ανάπτυξης, εξασφαλίζοντας εξοικονόμηση ενέργειας που μπορεί να φτάσει το 1 δισεκατομμύριο kWh, δηλαδή το 1/6 περίπου της συνολικής εξοικονόμησης που προβλέπεται στο ΣΔΕΑ για τον οικιακό τομέα το 2016 (5,53 TWh).

Επιδοτήσεις ύψους 200 εκατ. ευρώ

Το πρόγραμμα, συνολικού προϋπολογισμού 200 εκατ. ευρώ, αφορά σε επιδοτήσεις για παρεμβάσεις εξοικονόμησης ενέργειας σε κατοικίες, που θα υποδεχθούν από ενεργειακό επιθεωρητή και  περιλαμβάνει δύο υποπρογράμματα:

Υποπρόγραμμα Α:

Δάνεια με επιδότηση επιτοκίου: Θα μπορούν να υποβάλλουν πρόταση οι ιδιοκτήτες κατοικιών, αφού το ατομικό δηλωθέν εισόδημά τους δεν ξεπερνά τα 30.000 ευρώ ή το οικογενειακό δηλωθέν εισόδημά τους δεν ξεπερνά τα 50.000 ευρώ.

Υποπρόγραμμα Β

Απευθείας επιχορήγηση 30% επί του επιλέξιμου Π/Υ: Θα μπορούν να υποβάλλουν πρόταση οι ιδιοκτήτες κατοικιών εφόσον το ατομικό δηλωθέν εισόδημά τους δεν ξεπερνά τα 15.000 ευρώ ή το οικογενειακό δηλωθέν εισόδημά τους δεν ξεπερνά τα 25.000 ευρώ.

Στην περίπτωση συμμετοχής των ιδιοκτητών μιας πολυκατοικίας ως ενιαίο κτίριο, θα ισχύουν οι περιορισμοί εισοδήματος του Υποπρογράμματος Α. Το ποσοστό ενίσχυσης ανέρχεται στο 30% επί του επιλέξιμου προϋπολογισμού.

Διενέργεια ενεργειακής επιθεώρησης

Μετά την έκδοση του ΚΕΝΑΚ και του Π.Δ. για τους ενεργειακούς επιθεωρητές, οι δυνητικοί ωφελούμενοι του προγράμματος θα κληθούν να προβούν σε ενεργειακή επιθεώρηση. Το πιστοποιητικό της επιθεώρησης θα αποτελεί απαιτούμενο δικαιολογητικό για την υποβολή αίτησης στο πρόγραμμα. Με τη λήξη των εργασιών θα πρέπει να γίνει νέα επιθεώρηση με βάση την οποία θα πιστοποιείται η εκτέλεση των εργασιών και η ενεργειακή αναβάθμιση της κατοικίας. Το 100% του κόστους των επιθεωρήσεων θα είναι επιλέξιμο στο πλαίσιο του προγράμματος, εφόσον η πρόταση ενταχθεί στο πρόγραμμα.

Βασικά στοιχεία προγράμματος

Τα βασικά στοιχεία του προγράμματος είναι κοινά και για τα δύο υποπρογράμματα. Ο συνολικός προϋπολογισμός, όπως αναφέρθηκε, ανέρχεται σε 200.000.000 ευρώ και η έναρξη του προγράμματος, καθώς και της υποβολής των αιτήσεων, προσδιορίζεται για το τέλος Ιουνίου. Οι περιοχές υλοποίησης θα είναι το σύνολο των δεκατριών περιφερειών της χώρας.

Οι επιλέξιμες παρεμβάσεις του “Εξοικονομώ κατ’ οίκον” θα προκύπτουν βάσει των συστάσεων του Ενεργειακού Επιθεωρητή και ενδεικτικά αναφέρονται οι εξής:

• Τοποθέτηση διπλών θερμομονωτικών υαλοπινάκων και θερμομονωτικών πλαισίων / κουφωμάτων (δύναται να συμπεριλαμβάνονται εξωτερικά καλύμματα παντζούρια, ρολά).
• Τοποθέτηση θερμομόνωσης δώματος/ στέγης – κελύφους.
•  Μια σειρά προτεινόμενες παρεμβάσεις που αφορούν σκίαστρα, ηλιακούς συλλέκτες, σύστημα αντιστάθμισης στον καυστήρα / λέβητα σε συνδυασμό με αυτονομία θέρμανσης, μόνωση σωληνώσεων.
•  Εγκατάσταση νέου ή αντικατάσταση συστήματος καυστήρα / λέβητα με καινούργιο πετρελαίου ή φυσικού αερίου ή συστήματος που κάνει χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
  Επιλέξιμες κατοικίες είναι οι εξής:
• Μονοκατοικίες / Πολυκατοικίες ως ενιαίο κτίριο / μεμονωμένα διαμερίσματα υπό προϋποθέσεις που αφορούν στο σύστημα θέρμανσής τους.
• Φέρουν οικοδομική άδεια πριν την 01.01.1980.
• Βρίσκεται σε περιοχή με τιμή ζώνης ≤ 1.500 €/τ.μ.
• Χρήση κύριας και όχι εξοχικής κατοικίας. Για την περίπτωση πολυκατοικίας ως ενιαίο κτήριο, θα πρέπει το κριτήριο να ικανοποιείται τουλάχιστον από το 50% των διαμερισμάτων. Σημειώνεται ότι δεν μπορούν να είναι επιλέξιμες παρεμβάσεις σε τμήματα του κτίριο που δεν χρησιμοποιούνται για κατοικία (π.χ. κατάστημα στο ισόγειο κτίριο ή διαμέρισμα που χρησιμοποιείται ως επαγγελματική στέγη).

Ωφελούμενοι

Ωφελούμενοι μπορούν να είναι ιδιοκτήτες με δικαίωμα πλήρους κυριότητας, ψιλής κυριότητας ή επικαρπίας με συμφωνία των πιθανών συνιδιοκτητών, των οποίων:

• Στο Υποπρόγραμμα Α, το ατομικό δηλωθέν εισόδημά τους δεν ξεπερνά τα 30.000 ευρώ ή το οικογενειακό δηλωθέν εισόδημά τους δεν ξεπερνά τα 50.000 ευρώ.
• Στο Υποπρόγραμμα Β, το ατομικό δηλωθέν εισόδημά τους δεν ξεπερνά τα 15.000 ευρώ ή το οικογενειακό δηλωθέν εισόδημά τους δεν ξεπερνά τα 25.000 ευρώ.

Σημειώνεται ότι δίνεται ως επιπλέον κίνητρο στην περίπτωση αίτησης πολυκατοικίας (ενιαίο κτίριο), η δυνατότητα απευθείας επιχορήγησης (Υποπρόγραμμα Β) με τους περιορισμούς εισοδήματος του Υποπρογράμματος Α.

Μπορούν να συμμετέχουν όλοι οι ιδιοκτήτες της πολυκατοικίας, υπό την προϋπόθεση ότι οι ανωτέρω περιορισμοί εισοδήματος ικανοποιούνται από τουλάχιστον το 50% του συνόλου των ιδιοκτητών. Η ετήσια Εξοικονομούμενη Ενέργεια (kWh) ανά τ.μ. προς το κόστος παρέμβασης θα αποτελεί κριτήριο συγκριτικής αξιολόγησης και κατάταξης των αιτήσεων που θα υποβληθούν. Η κατάταξη γίνεται ανά Υποπρόγραμμα σε επίπεδο Περιφέρειας. Οι προτάσεις που αφορούν σε πολυκατοικία ως ενιαίο κτίριο θα λαμβάνουν προσαύξηση στη συγκριτική αξιολόγηση. Πάντως, ο ανώτατος επιλέξιμος προϋπολογισμός δεν θα μπορεί να υπερβαίνει τα 15.000 ευρώ, ενώ οι δυνητικοί ωφελούμενοι για το σύνολο του προγράμματος εκτιμάται ότι θα είναι περίπου 100.000.

Διαδικασία υλοποίησης προγράμματος

Τα βήματα που πρέπει να ακολουθήσουν οι δυνητικά ωφελούμενοι είναι τα εξής:

• Μετά την προκήρυξη του Προγράμματος καλείται από τον δυνητικά ωφελούμενο ενεργειακός επιθεωρητής για διενέργεια ενεργειακής επιθεώρησης με την οποία θα καθορισθεί η ενεργειακή κατηγορία της κατοικίας, οι προτεινόμενες παρεμβάσεις για αναβάθμιση κατά μια τουλάχιστον κατηγορία, η εξοικονόμηση που θα επιτευχθεί ανά προτεινόμενη παρέμβαση και το αντίστοιχο κόστος ανά παρέμβαση.
• Υποβολή αίτησης συνοδευόμενης από τα απαραίτητα δικαιολογητικά σε συμβαλλόμενη τράπεζα. Σε περίπτωση πολυκατοικίας το σύνολο των αιτήσεων υποβάλλονται στο ίδιο υποκατάστημα. Είναι επιλέξιμες οι δαπάνες που αφορούν εργασίες που θα γίνουν μετά την έκδοση του πιστοποιητικού.
• Υποδοχή των αιτήσεων από την τράπεζα, έλεγχος δικαιολογητικών φακέλου, έλεγχος επιλεξιμότητας της αίτησης βάσει των κριτηρίων.
• Μετά το πέρας υποβολής αιτήσεων αξιολόγηση και κατάταξη βάσει κριτηρίου εξοικονόμησης ενέργειας προς κόστος παρέμβασης. Έκδοση απόφασης έγκρισης αιτήσεων. Κοινοποίηση της έγκρισης στη συμβαλλόμενη τράπεζα και τέλος ενημέρωση του ωφελούμενου.
• Υλοποίηση εργασιών.
• 2η Ενεργειακή επιθεώρηση. Έκδοση δεύτερου πιστοποιητικού. Έλεγχος ενεργειακής αναβάθμισης κατοικίας. Πιστοποίηση φυσικού και οικονομικού αντικειμένου του έργου
• Για όσους εντάσσονται στο Υποπρόγραμμα Α (επιδότηση επιτοκίου) ξεκινάει η εκταμίευση του δανείου με την απόφαση έγκρισης. Για την ολοκλήρωση της εκταμίευσης ο ωφελούμενος προσκομίζει  τα παραστατικά των δαπανών, και το δεύτερο πιστοποιητικό ενεργειακής επιθεώρησης και πιστοποιείται η υλοποίηση του έργου με διοικητικό έλεγχο.
• Για όσους εντάσσονται στο Υποπρόγραμμα Β (απευθείας επιχορήγηση), για την καταβολή της επιχορήγησης ο ωφελούμενος προσκομίζει τα παραστατικά των δαπανών, και το δεύτερο πιστοποιητικό ενεργειακής επιθεώρησης και πιστοποιείται η υλοποίηση του έργου με διοικητικό έλεγχο.
• Δειγματοληπτικός έλεγχος υλοποίησης φυσικού αντικειμένου από την Ειδική Υπηρεσία Επιθεωρητών Ενέργειας (Ε.Υ.ΕΠ.ΕΝ.) του ΥΠΕΚΑ.
• Έλεγχος / εποπτεία από το ΤΕΜΠΜΕ των διαδικασιών πληρωμών.

Παράλληλα, μετά από συνεννόηση με το υπουργείο Οικονομικών, αποφασίστηκε η διεύρυνση του πεδίου εφαρμογής υφιστάμενης ρύθμισης και  προβλέπει έκπτωση στο ποσοστό του 30% της δαπάνης και ύψος μέχρι 2.500 ευρώ για δαπάνες που αφορούν σε παρεμβάσεις εξοικονόμησης ενέργειας, έναντι έκπτωσης ποσού 20% της δαπάνης και ύψος μέχρι 700 ευρώ που ισχύει μέχρι και σήμερα.