Το ταξίδι για την επίτευξη ενός οράματος περνάει από έναν δρόμο γεμάτο με προκλήσεις αλλά και νίκες. Με το τέλος του 2023 έρχεται και η επιτυχής ολοκλήρωση ενός τέτοιου ταξιδιού αποτέλεσμα σκληρής δουλειάς, αφοσίωσης και συνεργασίας. Το ερευνητικό έργο “ΣΣΚ2 e-CODOMH B2B Επιχειρησιακά σχέδια ανάπτυξης και καινοτομίας για αειφόρες κατασκευές, κτίρια, υποδομές” με αντικείμενο την ανάπτυξη και υλοποίηση από τα μέλη του Συνεργατικού Σχηματισμού Καινοτομίας e-CODOMH επιχειρησιακών σχεδίων, τα οποία εντάσσονται σε δύο άξονες προτεραιότητας: περιβαλλοντική βιωσιμότητα και ψηφιοποίηση της παραγωγής. Ακολούθως θα εμβαθύνουμε στην ιστορία πίσω από αυτήν την επιτυχία και τα διδάγματα που πήραμε στην πορεία.

Η Γέννηση μίας Ιδέας

Κάθε έργο έχει τις ρίζες του σε μια σπίθα έμπνευσης. Το δικό μας ξεκίνησε με μια φιλόδοξη αλλά εφικτή ιδέα, την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας και τη δημιουργία προστιθέμενης αξίας στον ελληνικό κατασκευαστικό κλάδο με τη συνεργασία σημαντικών φορέων σε αυτόν.

Πιο συγκεκριμένα, ο Συνεργατικός Σχηματισμός Καινοτομίας (cluster) e-CODOMH για Αειφόρες Κατασκευές, Κτίρια, Υποδομές δημιουργήθηκε το 2021 από δυναμικές επιχειρήσεις του κλάδου των κατασκευών, με στόχο την αναβάθμιση της επιχειρηματικότητας με τη συντονισμένη αντιμετώπιση των σύγχρονων προκλήσεων, την προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης και τη δημιουργία προστιθέμενης αξίας μέσω της καινοτομίας, της γνώσης και των συνεργειών. Με τον Συνεργατικό Σχηματισμό συνεργάζεται πλήθος ερευνητικών οργανισμών και σύνδεσμοι βιομηχανιών της χώρας. Το cluster e-CODOMH έχει ως όραμα την αναβάθμιση της επιχειρηματικότητας στον ελληνικό κλάδο των δομικών υλικών και των κατασκευών και την συνακόλουθη επίτευξη ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο.

Για την υλοποίηση του οράματος του cluster, σχεδιάσθηκε το 1^o έργο «ΣΣΚ2 e-CODOMH B2B Επιχειρησιακά σχέδια ανάπτυξης και καινοτομίας για αειφόρες κατασκευές, κτίρια, υποδομές» με σκοπό την ανάπτυξη και υλοποίηση από τα μέλη του ΣΣΚ e-CODOMH, επιχειρησιακών σχεδίων  τα οποία εντάσσονται σε δύο άξονες προτεραιότητας: περιβαλλοντική βιωσιμότητα και ψηφιοποίηση της παραγωγής. Το έργο υλοποιήθηκε με χρηματοδότηση από τη Δράση «ΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΟΙ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΙ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ / ΣΣΚ – 2^η Πρόσκληση Επιχειρήσεις» στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος Ανταγωνιστικότητα, Επιχειρηματικότητα Καινοτομία (ΕΠΑΝΕΚ 2014-2020).

Η αρχική φάση υλοποίησης του έργου περιλάμβανε σχολαστικό σχεδιασμό, με τα μέλη της ομάδας να συνεισφέρουν την εμπειρία τους στη διαμόρφωση ουσιαστικών και σαφών  Ενοτήτων Εργασίας, Παραδοτέων και στόχων και τον προσεκτικό καθορισμό ρόλων, ευθυνών και χρονοδιαγράμματος υλοποίησης. Η δημιουργία σταθερών θεμελίων ήταν υψίστης σημασίας για την ομαλή πρόοδο της πράξης.

Οι προκλήσεις ως καταλύτες της επιτυχίας

Κανένα έργο δεν υλοποιείται πρακτικά άνευ προκλήσεων, και το παρόν δεν αποτέλεσε εξαίρεση. Κατά την υλοποίηση αντιμετωπίστηκαν απρόβλεπτα εμπόδια συμπεριλαμβανομένης της πανδημίας και της ενεργειακής κρίσης που επηρέασαν σημαντικά την εφοδιαστική αλυσίδα, το κόστος και διάθεση των υλικών αλλά και την μεγιστοποίηση της διάχυσης της πληροφορίας, αλλά απέδειξαν και την αποφασιστικότητα των εμπλεκομένων μερών  για την υλοποίηση του οράματος του cluster e-CODOMH.

Οι προκλήσεις αυτές, αν και αρχικά παρουσιάζονται ως εμπόδια, λειτουργήσαν ως καταλύτες καινοτομίας και προσαρμογής για το cluster δίνοντας την ευκαιρία στην ομάδα να αναπτυχθεί και να βελτιώσει την προσέγγισή μας χρησιμοποιώντας τις αναδυόμενες δυνατότητες της τεχνολογίας προς όφελος των στόχων του έργου. Χρήση και καταγραφή τηλεδιασκέψεων για επικοινωνία, διάχυση και κατάρτιση, ΑΙ για τη δημιουργία πρωτοποριακών σχεδίων, νέα εργαλεία για σχεδιασμό πλατφόρμας, δυνατότητα απομακρυσμένης εργασίας για το συμμετέχον προσωπικό και επέκταση των δυνατοτήτων πληρωμών και υπαρχόντων πλατφορμών για πρώτες ύλες και πληροφορίες είναι μερικά από τα εργαλεία που χρησιμοποιήθηκαν.

Μέσα από έναν συνδυασμό ανθεκτικότητας και δημιουργικής επίλυσης προβλημάτων, η συστάδα πλοηγήθηκε σε αχαρτογράφητα νερά και βγήκε πιο δυνατή, δυναμώνοντας τις σχέσεις μεταξύ των εταίρων και επιτυγχάνοντας τους στόχους του έργου.

Συνεργασία του cluster στην πράξη – Προσαρμοστικότητα και ευελιξία

Η καρδιά κάθε επιτυχημένου έργου έγκειται στη συνέργεια των μελών της ομάδας του και στην προσαρμοστικότητά της. Η ποικιλόμορφη και ταλαντούχα ομάδα, έφερε μοναδικές προοπτικές στο τραπέζι, προωθώντας ένα περιβάλλον όπου η συνεργασία άνθισε. Εταίρους του έργου αποτελούν οι εταιρείες:

Prime Laser Technology Ηλιακά Συστήματα- Θέρμανση Ανώνυμη Βιομηχανική Εμπορική Εταιρεία, Φιμπράν Δημήτριος Αναστασιάδης ΑΕ, Nordia Ανώνυμη Λατομική – Βιομηχανική & Εμπορική, Μιχαήλ Ι. Σταγάκης ΑΕΒΕ, Εργαστήριο Καινοτομικών Μονωτικών & Ανόργανων Υλικών Μον. Ικε, Ili-Con P.C, Γιαννακόπουλος Μ. – Καραπέτσης Α, Κλεάνθης Παπανικολάου και ΣΙΑ Ε.Ε., Τεχνική Ανάπτυξη ΑΤΕΒΕ, Κορ Καινοτομία και Τεχνολογία ΟΕ, Seven Sigma P.C., Nanophos.

Φορέας αρωγός του Cluster είναι η Ανώνυμη Εταιρεία Βιομηχανικής Έρευνας, Τεχνολογικής Ανάπτυξης & Εργαστηριακών Δοκιμών, Πιστοποίησης και Ποιότητας, ΕΒΕΤΑΜ Α.Ε (ΕΒΕΤΑΜ).

Με κάθε έναν από τους εταίρους να αναλαμβάνει με βάση την εξειδίκευσή του συγκεκριμένα τμήματα του έργου/Ενότητες Εργασίας αλλά και συνολική συμμετοχή, το έργο δομήθηκε στις ακόλουθες ΕΕ με τους αντίστοιχους υπεύθυνους:

1. Βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης κτιρίων με χρήση υλικών αλλαγής φάσης σε τσιμεντοκονίαματα.

Υπεύθυνος φορέας: NORDIA

2. Πολυλειτουργικά συστήματα εξωτερικής θερμοπρόσοψης ETICS με εφαρμογή της νανοτεχνολογίας.

Υπεύθυνος φορέας: NANOPHOS

3. Ανάπτυξη Υαλοπέτασματος με πολλαπλές επιδόσεις & ενσωμάτωση ΑΠΕ σε προσόψεις κτιρίων

Υπεύθυνος φορέας: PRIME LASER

4. Επιχρίσματα από ανόργανα υλικά με βελτιωμένες ιδιότητες & ενσωμάτωση ανακτημένων υλικών ΑΕΚΚ

Υπεύθυνος φορέας: ΜΙΧΑΗΛ Ι. ΣΤΑΓΑΚΗΣ ΑΕΒΕ

5. Ηλιακή καμινάδα για κατοικίες με διαφορετικές ενεργειακές απαιτήσεις

Υπεύθυνος φορέας: Γιαννακόπουλος Μ. – Καραπέτσης Α

6. Ψηφιοποίηση & Αυτοματισμοί στις Κατασκευές

Υπεύθυνος φορέας: ΚΟΡ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΟΕ

7. Σχεδιασμός και Ανάπτυξη Ερευνητικού Δομήματος για Αξιολόγηση των Επιδόσεων των Νέων Δομικών Προϊόντων

Υπεύθυνος φορέας: ΤΕΧΝΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΑΤΕΒΕ

8. Έρευνα για τον σχεδιασμό-ανάπτυξη-βιομηχανοποίηση – εμπορευματοποίηση νέων, καινοτόμων προϊόντων για τον κατασκευαστικό κλάδο και αξιοποίηση υλικών κατεδαφίσεων

Υπεύθυνος φορέας: Seven Sigma P.C.

Η τακτική επικοινωνία, οι συνεδρίες καταιγισμού ιδεών και η κοινή δέσμευση για την επιτυχία του έργου έγιναν το θεμέλιο της ομαδικής μας εργασίας. Καθώς προέκυπταν οι προκλήσεις, η δύναμη των συνεργατικών προσπαθειών μας έγινε ακόμη πιο εμφανής, μετατρέποντας τα εμπόδια σε σκαλοπάτια προόδου.

Κατάκτηση των Milestones

Η επιτυχία δεν αφορά μόνο την επιτυχή ολοκλήρωση των οροσήμων που τέθηκαν στην αρχή του έργου, αλλά και την αναγνώριση της επίτευξης των στόχων στην πορεία. Έτσι, όλες οι ολοκληρωμένες Ενότητες Εργασίες συμμετείχαν στην επίτευξη των στόχων του έργου και του cluster:

1. H ΕΕ1 στόχευε και επέτυχε την ανάπτυξη τσιμεντοκονιαμάτων που χρησιμοποιούν Phase Change Materials (PCMs) που συμβάλλουν στη μείωση των διακυμάνσεων θερμοκρασίας στον εσωτερικό χώρο και συνεισφέρουν  στη συνολική ενεργειακή απόδοση των κτιρίων.
2. Η ΕΕ2 στόχευε στην ανάπτυξη πολύ-λειτουργικών συστημάτων ΕΤΙCS με χρήση νανοτεχνολογίας για τη βελτίωση της θερμομόνωσης των κτιρίων λαμβάνοντας υπόψη τις απαιτήσεις πυροπροστασίας των  προσόψεων.
3. Η ΕΕ3 στόχευε και επέτυχε την ανάπτυξη υαλοπετάσματος με πολλαπλές επιδόσεις ενσωματώνοντας Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) σε προσόψεις κτιρίων και δημιουργώντας υλικά που συμβάλουν στην προστασία και στη θερμομόνωση των προσόψεων, καθώς και στην αξιοποίηση της ηλιακής ενέργειας για ζεστό νερό χρήσης.
4. Η ΕΕ4 στόχευε στην ανάπτυξη καινοτομικών σύνθετων υλικών περλίτη-αερογέλης για επιχρίσματα με μονωτικές ιδιότητες αλλά και οικολογικών επιχρισμάτων από ανόργανα υλικά, με χρήση νανο-τιτανίας και περλίτη όπως και χρήση υλικών από ανακυκλώσιμα οικοδομικά απορρίμματα (ΑΕΕΚ) και πέτυχε σειρά νέων αναβαθμισμένων κονιαμάτων.. 4.2.
5. Η ΕΕ5 στόχευε και επέτυχε την ανάπτυξη ενός πρωτοτύπου ηλιακής καμινάδας που συνδυάζει τον αερισμό και την απομάκρυνση υγρασίας από τους εσωτερικούς χώρους, χρησιμοποιώντας την υψηλή θερμοκρασία του αέρα, συμβάλλοντας στην ενίσχυση του φυσικού ελκυσμού και την ανανέωση του αέρα στους χώρους.
6. Η ΕΕ6 στόχευε στην αξιοποίηση ψηφιακών εργαλείων για την σύτγχρονη δόμηση. Επέτυχε την ανάπτυξη ενός μοντέλου προσομοίωσης πρότυπου πειραματικού δομήματος αξιοποιώντας την τεχνολογία ΒΙΜ (Building Information Modeling – Μοντέλου Δοκιμών Πληροφοριών)για τον σχεδιασμό/παρακολούθηση έργων. Επίσης, επέτυχε την ανάπτυξη ενός καινοτόμου συστήματος που επιτρέψει την υιοθέτηση της Προβλεπτικής Συντήρησης από τη βιομηχανία του κλάδου, για βελτίωσης της αξιοπιστίας των συστημάτων παραγωγής.
7. Η ΕΕ7 στόχευε και επέτυχε τον σχεδιασμό και την υλοποίηση μιας πειραματικής κατασκευής ελέγχου δομικών υλικών (πειραματικό δόμημα), όπου ενσωματώνονται οι νέες τεχνολογίες και τα νέα δομικά προϊόντα που αναπτύχθηκαν από τους φορείς ώστε να μπορεί να γίνει η αξιολόγησή της εφαρμογής και της επιτελεστικότητας τους σε πραγματικές συνθήκες, σε βάθος χρόνου, , παρέχοντας πολύτιμα δεδομένα για την συμπεριφορά τους και σε μελλοντικές προσπάθειες.
8. Η ΕΕ8 στόχευε σε προτυποποίηση της ερευνητικής διαδικασίας, την αξιολόγηση της τεχνολογικής ωριμότητας των επί μέρους υποέργων, τον σχεδιασμό των διαδικασιών βιομηχανοποίησης και εμπορευματοποίησης των ερευνητικών αποτελεσμάτων και τέλος την ανάλυση απαιτήσεων μίας ολοκληρωμένης B2B πλατφόρμας (Marketplace) για την αξιοποίηση των υλικών κατεδαφίσεων από τα μέλη του ΣΣΚ e-CODOMH και πέτυχε, μέσω της ανάπτυξης επιχειρηματικών μοντέλων για το σύνολο των ερευνητικών προϊόντων που προέκυψαν για την ομαλή είσοδό τους στην αγορά και τον αρχικό σχεδιασμό του λογισμικού της πλατφόρμας που θα οδηγήσει διευκόλυνση των διαδικτυακών συναλλαγών και την τόνωση της ανταγωνιστικότητας του κλάδου των οικοδομικών υλικών.

Συνολικά, είτε επρόκειτο για την τήρηση αυστηρών προθεσμιών, την υπέρβαση των στόχων απόδοσης ή τη λήψη θετικών σχολίων από τα ενδιαφερόμενα μέρη, κάθε ορόσημο τροφοδότησε τη δυναμική του cluster. Η αναγνώριση και η εκτίμηση αυτών των μικρότερων νικών έγινε πηγή κινήτρων για όλη την ομάδα.

Συμπεράσματα – Lessons Learned

Καθώς αναλογιζόμαστε την επιτυχή ολοκλήρωση του έργου μας, είναι σημαντικό να αποστάξουμε τα διδάγματα που αντλήσαμε. Η επικοινωνία, η προσαρμοστικότητα, η συνεργασία και η ανθεκτικότητα αναδείχθηκαν ως βασικά θέματα. Η δυνατότητα συνεργασίας της ευρείας και ποικιλόμορφης ομάδας του συμπλέγματος αποδεικνύει τη δυναμική του ελληνικού επιχειρηματικού κόσμου και τo δυναμικό του για επιτυχή συνεργασία με γνώμονα την καινοτομία και την παραγωγή γνώσης από αλληλοσυμπληρούμενες διεπιστημονικές ομάδες σε συνεργασία με επιχειρήσεις.

Το έργο παρήγαγε πρακτικά αποτελέσματα: Σειρά νέων προϊόντων για την σύγχρονη δόμηση αλλά και μια μικρή πειραματική κατασκευή ελέγχου νέων καινοτόμων δομικών υλικών (πειραματικό δόμημα) που τα ενσωματώνει, λειτουργώντας ως ζωντανό εργαστήριο επίδειξης και επιτελεστικότητας νέων προϊόντων για τις κατασκευές, σε πραγματικές συνθήκες. Αυτή η φιλόδοξη προσπάθεια έχει βαθύ αντίκτυπο στον τρόπο με τον οποίο προσεγγίζουμε την κατασκευή κτιρίων, οδηγώντας στην ανάπτυξη νέων και φιλικών προς το περιβάλλον υλικών, βελτιωμένης ενεργειακής απόδοσης, ενισχυμένης δομικής ακεραιότητας και αυξημένης προσαρμοστικότητας σε μεταβαλλόμενα περιβάλλοντα. Επιπλέον, το έργο προωθεί τη συνεργασία μεταξύ ερευνητών, αρχιτεκτόνων και κατασκευαστών, δημιουργώντας έναν κόμβο καινοτομίας και ανταλλαγής γνώσεων. Το ζωντανό εργαστήριο χρησιμεύει ως απτή απόδειξη της επιτυχίας του έργου, εμπνέοντας άλλους να αγκαλιάσουν καινοτόμες μεθόδους κατασκευής και να συμβάλουν στην πρόοδο βιώσιμων και ανθεκτικών κτιρίων.

Πειραματική κατασκευή ελέγχου νέων καινοτόμων δομικών υλικών

Τα αποτελέσματα αυτά έχουν καταγραφεί στα πλαίσια του έργου και μπορούν να χρησιμοποιηθούν τόσο από τον ελληνικό κλάδο κατασκευών όσο και από επιχειρήσεις του εξωτερικού καθώς τα μαθήματα του cluster δεν περιορίζονται μόνο σε αυτό το έργο, αλλά χρησιμεύουν ως κατευθυντήριες αρχές για μελλοντικές προσπάθειες τόσο για το cluster –  το οποίο ήρθε για να μείνει – όσο και για παρόμοιες προσπάθειες οι οποίες μπορούν να αποκομίσουν σημαντική γνώση από τα διδάγματα που αποκομίσαμε. Η τεκμηρίωση και η ανταλλαγή αυτών των πληροφοριών εντός της ομάδας αλλά και προς το περιβάλλον της αγοράς με χρήση τεχνικών ανοιχτής καινοτομίας διασφαλίζει ότι η γνώση που αποκτάται γίνεται αναπόσπαστο μέρος της οργανωτικής μας σοφίας και του κοινωνικού συνόλου. Τα αποτελέσματα προσφέρουν σημαντικά ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα στις συμμετέχουσες επιχειρήσεις ενισχύοντας την υπόθεση πως η συνεργασία επιστημονικού και επιχειρηματικού τομέα οδηγεί σε απτά πλεονεκτήματα. Η τόνωση της επιχειρηματικότητας με βάση τη γνώση, την εξειδίκευση και την εξωστρέφεια παραμένει ως κεντρικός στόχος, ενώ η συνεισφορά στην οικονομική ανάπτυξη αναμένεται να εξυπηρετήσει ευρύ φάσμα της κοινωνίας. Τα επιχειρησιακά σχέδια, θα αποτελέσουν τη βάση για τη δημιουργία νέων επιχειρηματικών ευκαιριών και τη συνέχιση της συνεργασίας μεταξύ των επιχειρήσεων μελών του ΣΣΚ.

Συνολικά, το έργο αντικατοπτρίζει τη δέσμευση προς την αποτελεσματικότερη χρήση της ενέργειας στα κτίρια, ενώ παράλληλα ενδυναμώνει την καινοτόμο και ανταγωνιστική επιχειρηματικότητα στον κλάδο των δομικών υλικών και των κατασκευών, χτίζοντας τα θεμέλια για την επόμενη μεγάλη προσπάθεια.

Σήμερα, δεν γιορτάζουμε μόνο την επιτυχία αλλά και το αδάμαστο πνεύμα που μας ωθεί προς νέους ορίζοντες.

Περισσότερες πληροφορίες

Για το cluster e-CODOMH: https://e-codomh.gr/

Για το έργο «ΣΣΚ2 e-CoDOMH B2B Επιχειρησιακά σχέδια ανάπτυξης και καινοτομίας για αειφόρες κατασκευές, κτίρια, υποδομές»: https://b2b.e-codomh.gr/