Το εργαστήριο σε ελαφρά δομημένες μορφές αρχιτεκτονικής που έγινε στο Βέλγιο, είχε σκοπό του να αυξήσει το ενδιαφέρον των αρχιτεκτόνων και των φοιτητών αρχιτεκτονικής για το σχεδιασμό των χωρικών και δομικών συστημάτων και να διευκρινίσει τις αρχές μελέτης και επίλυσης των ελαφριά εφελκυόμενων δομών.

Τα τελευταία χρόνια, πολλά εργαστήρια έχουν ως θέμα τις ελαφριές εφελκυόμενες δομές, καθώς και κατασκευές από ύφασμα σε προένταση. Ο λόγος είναι ότι, παρά το γεγονός ότι πολλές αρχιτεκτονικές σχολές περιλαμβάνουν στο πρόγραμμα σπουδών τους αντίστοιχα μαθήματα, οι δομές αυτές, λόγω της ιδιαίτερης αισθητικής τους και της περίπλοκης γεωμετρίας τους, συνεχίζουν να προκαλούν το ενδιαφέρον, κυρίως των νέων αρχιτεκτόνων. Το εν λόγω εργαστήριο αποτέλεσε την αφορμή για την προσέλευση ενός ικανοποιητικού αριθμού νέων αρχιτεκτόνων και φοιτητών αρχιτεκτονικής με ενδιαφέρον για τις εφελκυόμενες δομές.

Το θέμα που δόθηκε στους συμμετέχοντες ήταν το εξής: Μια ημέρα πήγα σε ένα εργοστάσιο που παράγει κάλτσες και καλσόν για να τους ρωτήσω εάν θα μπορούσαν να παράγουν μια ελαφριά υφασμάτινη κατασκευή για μένα. “Εμείς δεν κατασκευάζουμε ελαφριές κατασκευές” μου απάντησαν. Και είπα: “Θα δείτε ότι μπορείτε!” (Bruno Munari).

Στόχος του εργαστηρίου ήταν να συσχετίσει τη χρηστικότητα των υλικών στην αρχιτεκτονική με εκείνη στη μόδα, εισάγoντας τους συμμετέχοντες στην οικεία σχετική έννοια των υφασμάτων που χρησιμοποιούνται στην παραγωγή καλσόν και παράλληλα αποτελώντας σχεδιαστική αφορμή για την παραγωγή μορφών από ύφασμα με αρχιτεκτονική υπόσταση. Με βάση τις ελαφριές ιδιότητες των υφασμάτων και τα σκληρά χαρακτηριστικά των δομικών υλικών δόμησης, όπως ο χάλυβας, επελέγησαν παραλλαγές μεμβρανών προκειμένου να παραχθούν ενδιαφέρουσες συνθετικές λύσεις και να κατασκευαστούν φυσικά μοντέλα υπό κλίμακα.

Έγιναν πειράματα με διαφορετικούς τύπους κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων και διερευνήθηκε τι μπορεί να κάνει ένα υλικό ή μάλλον τι θέλει να κάνει. Αναλύθηκαν όλες εκείνες οι παράμετροι που περιορίζουν τόσο την εφαρμογή του υλικού όσο και τη χρηστικότητά του ως αρχιτεκτονικό υλικό. Εξετάστηκαν όλα εκείνα τα δεδομένα, τα οποία θα τα καθιστούσαν ενδιαφέροντα σχεδιαστικά και πρωτότυπα, τόσο κατασκευαστικά αλλά και αισθητικά. Σκοπός ήταν να παραχθούν πολύπλοκες και συνθετικά ενδιαφέρουσες μορφές και γεωμετρικά μοτίβα. Ερευνήθηκαν οι τρόποι ανάδυσης των υλικών σε προκαθορισμένα συστήματα εφελκυόμενων δομών, έτσι ώστε οι συμμετέχοντες επηρεασμένοι από αυτά να δημιουργήσουν κάποιο νέο συνθετικά σύστημα ανάδυσης ή απλά προέντασης. Καταγράφηκαν τα παρατηρηθέντα αποτελέσματα και μέσω φωτογραφιών, διαγραμματικών τεχνικών και τρισδιάστατων μοντέλων ζητήθηκε από κάθε ομάδα να παράγει διαφορετικά φυσικά μοντέλα υπό κλίμακα και να τα συγκρίνει, ώστε να καταλήξει σε εκείνο που τελικά θα μελετήσει, θα υπολογίσει και θα υιοθετήσει ως τελική συνθετική λύση.
Οι έννοιες των ελαφριών δομικά υλικών, οι τεχνικές υπολογισμού, τα υπολογιστικά μοντέλα, καθώς και κατασκευαστικές λεπτομέρειες αποτέλεσαν τα πρώτα σημεία που διευκρινίστηκαν και τέθηκαν υπό συζήτηση. Το πρακτικό μέρος που συνδέθηκε με αυτήν τη σειρά διαλέξεων αποτελείτο από τέσσερις θεματικές ενότητες:

• Η κατασκευή φυσικών μοντέλων υπό κλίμακα.
• Η αναζήτηση μορφής και γεωμετρικών μοτίβων σε συγγενή ή μη πεδία έρευνας, όπως βιολογία, ανατομία, κτλ.
• Η μαθηματική ανάλυση της ιδέας μέσω υπολογιστικών μοντέλων.
• Η εφαρμογή της ιδέας σε ένα ρεαλιστικό πεδίο εφαρμογής.

Η αλληλεπίδραση κατά τη διάρκεια των ασκήσεων που τέθηκαν στο εργαστήριο βοήθησε στο να εξερευνηθούν πολλές δημιουργικές ιδέες εφαρμογής. Πολλές ιδέες επηρεάστηκαν από μοτίβα που συναντιούνται στη φύση, από την αεροναυπηγική και διαστημική τεχνολογία, από τη βιομηχανία κτιρίου και τη ναυσιπλοΐα. Στη συνέχεια, η αρχική ιδέα ως σκίτσο έπρεπε να αποτελέσει ένα γεωμετρικό σχέδιο δομής το οποίο να  εκπληρώνει τους βασικούς νόμους της ισορροπίας. Οι μεμβράνες που χρησιμοποιούνται στο σχεδιασμό πολλές φορές αλληλεπιδρούν με άλλα δομικά στοιχεία, όπως τους ιστούς, τις ακτίνες, τους θόλους, τις αψίδες, τα πλέγματα, τις ελλείψεις και τα κελύφη. Όλα τα συστατικά που υιοθετήθηκαν κατά τη σύλληψη του σχεδιασμού καθώς και οι κατασκευαστικοί σύνδεσμοι λήφθηκαν υπόψη για την ορθολογική χρήση και την παραγωγή λειτουργικού μοντέλου εφελκυόμενης δομής. Οι συμμετέχοντες από την αρχή έπρεπε να κατανοήσουν τις περιβαλλοντικές πτυχές των εφελκυόμενων ελαφριών δομών και την εν λόγω συμπεριφορά τους στις κλιματολογικές συνθήκες, έτσι ώστε να υιοθετηθούν τα κατάλληλα υλικά στην τελική ιδέα και η χρήση τους να είναι ρεαλιστική και λειτουργική.

Μία επιπλέον δοκιμασία υπό μορφή άσκησης ήταν να παρουσιαστεί στους συμμετέχοντες (χωρίς να κατέχουν  συγκεκριμένες γνώσεις σχετικά με τις εφελκυόμενες κατασκευές) οι δυνάμεις, οι οποίες ασκούνται σε μια κατασκευή που υποβάλλεται σε ένα προκαθορισμένο φορτίο και πώς να τις αναλύσουν. Αυτό αποτέλεσε μια πολύ καλή  προσέγγιση στο να επιτρέψει στους συμμετέχοντες να ανακαλύψουν πιο αποτελεσματικούς τρόπους, ώστε να αναλύσουν τις δυνάμεις και να βεβαιώσουν τη σταθερότητα των δομών που είχαν υιοθετήσει για εφαρμογή. Το εργαστήριο χωρίστηκε σε τέσσερις ομάδες που υιοθέτησαν τέσσερα διαφορετικά υφάσματα με αποτέλεσμα να αναπτυχθούν ισάριθμα  συστήματα εφελκυόμενων δομών και με διαφορετικά πεδία εφαρμογής. Η πρώτη ομάδα (3d fabric group) εργάστηκε με ένα σύνθετο υφασμάτινο και πλεκτού τύπου υλικό και διερεύνησε τη δομική οργάνωσή του. Αναπτύχθηκε μια σειρά βασικών συστατικών σχεδιασμού για ένα τρισδιάστατο ύφασμα μέσω των δομικών αρχών του ίδιου του υλικού σε κυτταρικό επίπεδο. Τελικά, αναπτύχθηκαν δύο βασικοί τύποι κυττάρων.

Ο πρώτος ήταν κλειστός διασυνδεδεμένος κατά μήκος των διαγωνίων της κάθε μεμονωμένης μεμβράνης και ο δεύτερος ένα εύκαμπτο κύτταρο επιτρέποντας διαφορετική προένταση. Αυτό επιτεύχθηκε χρησιμοποιώντας έναν πολυαξονικό τύπο ανοικτής ραφής. Η δεύτερη ομάδα (Bridging membrane group) ερεύνησε έναν τύπο υφάσματος που θυμίζει δίχτυ ψαρέματος και επικεντρώθηκε σε οπτικά αποτελέσματα, όπως οι αλλαγές που συναντούμε στο moiré και στα σχέδια του Fibonacci, και μορφές που βρίσκονται σε πειραματικό στάδιο προκειμένου να αναπτυχθεί μια γερή κατά την ουσία δομή. Σχεδιάστηκε μια πεζογέφυρα που συνδέει δύο υπάρχοντα κτίρια. Παρέχοντας μια νέα, για τους πεζούς, σύνδεση, το δομικό σχέδιο των ελαφριών δομών θα ενίσχυε την εμπειρία των χρηστών. Στην τρίτη ομάδα (Interlocking membranes group), οι συμμετέχοντες ερεύνησαν ένα υφασμάτινο, αλλά τακτικά διατρυπημένο ύφασμα με πυκνή πλέξη και εξετάστηκε ως πιθανό μέσο για να εισαγάγει, να διανείμει και να ελέγξει το ηλιακό φυσικό φως σε ένα βαθύ χώρο. Το πρόγραμμα που προτάθηκε ήταν ένα σύστημα διάτρητων εφελκυόμενων δομών για μια αίθουσα αναμονής αεροδρομίου. Μέσω των κυλινδρικών μεμβρανών που ήταν προσαρμόσιμες στο δομικό σύστημα των στεγών, το σύστημα διανέμει το ηλιακό φως ως ελαφριές διάτρητες ηλιακές καμινάδες.

Η τέταρτη ομάδα (Interlacing canopy group) εργάστηκε με ένα υφασμάτινο, ομοιογενές ύφασμα και με τέμνουσες και τεχνικές ραψίματος προκειμένου συνέδεσε διάφορα τμήματα.
Η σύνθεση που παράχθηκε ήταν ένα στέγαστρο εφελκυόμενης δομής στους δρόμους μιας γνωστής plaza. Λόγω της αντανάκλασης του φωτός πάνω στο υλικό, διαχέεται στον περιβάλλοντα χώρο περισσότερο ηλιακό φως, χωρίς όμως να αποτελεί και οπτικό εμπόδιο για τους περαστικούς.
Το εργαστήριο ουσιαστικά βοήθησε τους συμμετέχοντες να κατανοήσουν την έννοια της εφελκυόμενης δομής και το ότι οι δομές αυτές στηρίζονται στην άσκηση εφελκυστικών τάσεων αντί της συμπίεσης και της κάμψης, όπως συμβαίνει στις συμβατικές δομές. Ακόμη είναι σχεδιαστικά ευέλικτες και εφαρμόζονται στις περιπτώσεις εκείνες που επιθυμεί ο αρχιτέκτονας κάτι αισθητικά πρωτότυπο και μοναδικό και με μικρότερο κόστος. Επίσης, οι συμμετέχοντες είχαν την ευκαιρία να μάθουν τα υλικά που προδιαγράφονται και χρησιμοποιούνται στις εφελκυόμενες δομές, καθώς και την τυπολογία διαφορετικών μεταλλικών συνδέσμων από χάλυβα και ανοξείδωτο χάλυβα, δίνοντας έμφαση τόσο στην κατασκευαστική λεπτομέρεια, αλλά και στην αισθητική των συνδέσεων, όπως και στους τρόπους συντήρησης και βέλτιστης διάρκειας ζωής. Επιπρόσθετα ανακάλυψαν ότι οι δομές αυτές, λόγω της ευελιξίας των υλικών που χρησιμοποιούνται στην κατασκευή, μπορούν να υιοθετηθούν σε μια πληθώρα εφαρμογών με μόνιμη ή προσωρινή χρήση.

*Το εργαστήριο Workshop Artesis Hogeschool Antwerpen, Antwerp, Belgium, 2008 συντόνισαν οι αρχιτέκτονες Aleksandra Jaeschke &  Andrea Di Stefan από τους ΑΙΟΝ architecture.