Στα πλαίσια του 20ου Ευρωπαϊκού Συνεδρίου Mobility Management (ECOMM 2016) που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα στις 1, 2 και 3 Ιουνίου 2016, υπό την Αιγίδα του Δήμου Αθηναίων, το περιοδικό Building Green Magazine εξασφάλισε και σας παρουσιάζει μία συνέντευξη με έναν από τους κεντρικούς ομιλητές του συνεδρίου, τον κο Timothy Papandreou, Διευθυντή του Γραφείου Καινοτομίας στον Δημόσιο Οργανισμό Μεταφορών του Σαν Φρανσίσκο.
Το θέμα της ομιλίας του κου Papandreou ήταν “The Internet of Moving People and Goods-transforming transport with shared mobility and autonomous technologies” με κεντρικά σημεία τις νέες προσεγγίσεις του Σαν Φρανσίσκο όσον αφορά τα συστήματα μεταφορών.
Πόσο σημαντικό ρόλο παίζει η βιώσιμη μετακίνηση στη ποιότητα ζωής γενικότερα, τόσο στην πόλη του Σαν Φρανσίσκο όσο και στις υπόλοιπες πόλεις του κόσμου?
Η βιώσιμη μετακίνηση είναι ζωτική σημασίας καθώς οι μεταφρορές αποτελούν τη ραχοκοκκαλιά της οικονομίας. Ως άνθρωποι έχουμε ανάγκη να μετακινούμαστε αλλά και να μεταφέρουμε τα αγαθά μας. Αν όμως το κάνουμε με λάθος τρόπο, κάτι που συμβαίνει εδώ και πολλά χρόνια, έχουμε πολύ υψηλά ποσοστά ατυχημάτων και θνησιμότητας, υπάρχει πολύ μεγάλη ρύπανση και ηχορύπανση και όλα αυτα είναι κακό για την ενεργειακή απόδοση και την αειφορία γενικότερα.
Επομένως, στοχεύοντας στη βιώσιμη μετακίνηση, στοχεύουμε στο σωστό τύπο μετακίνησης ανάλογα με το σκοπό μας κάθε φορά, είτε με τα πόδια ή με ποδήλατο, μέσα μαζικής μεταφοράς και καμιά φορά με ταξί και με κοινής χρήσης αυτοκίνητα. Πάντως το να χρησιμοποιεί κάποιος το δικό του αυτοκίνητο για να κάνει τα πάντα, είναι απλά λάθος και δεν έχει κανένα νόημα πια μέσα στις πόλεις.
Επομένως για το μέλλον, θα πρέπει τουλάχιστον να σκεφτούμε τρόπους για να μειώσουμε τη ρύπανση από τα αυτοκίνητά μας. Ένας τρόπος είναι να τα μετατρέψουμε σε ηλεκτρικά, μειώνοντας έτσι και την ηχορύπανση, καθώς οι πόλεις μας είναι πλέον πολύ θορυβώδεις. Στη συνέχεια, στόχος μας πρέπει να είναι η μείωση του αριθμού των αυτοκινήτων στους δρόμους γενικότερα, για να μην έχουμε τόσο αυξημένη κίνηση και ατυχήματα κα έτσι να πέσουν και τα επίπεδα θνησιμότητας. Κατά συνέπεια, στοχεύουμε σε ένα πιο πράσινο μέλλον κάτι που εκτός του ότι εξασφαλίζει καλύτερη ποιότητα ζωής για όλους, είναι και πολύ πιο οικονομικό. Μη ξοδεύοντας χρήματα για βενζίνη και αυτοκίνητα, αυτά τα ποσά μένουν στη χώρα μας και μπορούμε να τα χρησιμοποιήσουμε στην εγχώρια αγορά. Είναι προφανές ότι πάρχει μία πολύ ωραία αλυσίδα πραγμάτων που προκύπτουν από όλο αυτό το σύστημα βιώσιμης μετακίνησης.
Με ποια μορφή ένα σύστημα βιώσιμης μετακίνησης θα μπορούσε να έχει καλύτερα αποτελέσματα στην πόλη του Σαν Φρανσίσκο?
Κάθε πόλη μεγαλώνει, επεκτείνεται. Όλο και περισσότεροι άνθρωποι μετακομίζουν στις πόλεις και όλο και περισσότεροι άνθρωποι γεννιούνται μέσα στις πόλεις, γιατί οι πολιτισμοί μας διαμορφώνονται πλέον μέσα στις πόλεις. Αυτό σημαίνει ότι πια δεν χωράνε περισσότερα αμάξια μέσα στις πόλεις. Είναι καθαρά θέμα φυσικής και γεωμετρίας. Άρα το καλύτερο που μπορούμε να κάνουμε είναι να παρέχουμε καλύτερες επιλογές που θα κάνουν τις πόλεις πιο πρακτικές. Έτσι το μόνο που θα χρειάζεται κάποιος θα είναι να χρησιμοποιήσει τα πόδια του ενώ το αμέσως επόμενο καλύτερο μέσο είναι το ποδήλατο που μπορεί να καλύψει περισσότερα χιλιόμετρα μέσα στην πόλη. Αμέσως μετά, το καλύτερο μέσο είναι οι δημόσιες συγκοινωνίες που μεταφέρουν μαζικά περισσότερο αριθμό ανθρώπων. Και τέλος, αν πρέπει κάποιος να χρησιμοποιήσει αυτοκίνητο, τότε το ιδανικό θα είναι να το μοιραστεί με άλλους ανθρώπους, είτε με το να μοιραστεί μία συγκεκριμένη διαδρομή ή να μοιραστεί το ίδιο το όχημα. Αρα θεωρούμε ότι η από κοινού μετακίνηση είναι η ομπρέλα που καλύπτει όλο αυτό το σκεπτικό.
Τι ακριβώς σημαίνει shared mobility?
Με τον όρο από κοινού μετακίνηση εννοούμε την από κοινού χρήση οχημάτων, είτε πρόκειται για ποδήλατο είτε για τρένο είτε για φορτηγό, χωρίς όμως να είναι στην κατοχή ιδιωτών και να τα χρησιμοιποιούμε και να πληρώνουμε για αυτά μόνο όταν τα χρειαζόμαστε, ενώ όταν δεν τα χρειαζόμαστε δεν τα χρησιμοποιούμε και δεν χρεωνόμαστε για αυτά.
Τα οχήματα αυτά ανήκουν σε εταιρίες. Για παράδειγμα αν εγώ θέλω να μετακινηθώ από το ένα μέρος στο άλλο, αν χρησιμοποιήσω το αμάξι μου θα πρέπει να βρω θέση να παρκάρω, μπορεί να πληρώσω κλήση για παράνομο παρκάρισμα, θα πρέπει να χρεωθώ για τη βενζίνη και για το πάρκιν, θα καταβάλω προσπάθεια για να οδηγήσω όλη την απόσταση και θα χάσω και αρκετό χρόνο.
Ενώ με την από κοινού χρήση οχημάτων, κάποιος έρχεται, με παραλαμβάνει και με μεταφέρει στο σημείο που θέλω χωρίς εγώ να χρειαστεί να κάνω τίποτα. Και μπορεί να ακούγεται ακριβό σαν υπηρεσία, γιατί μπορεί να κοστίζει 5-6 ευρώ, αλλά πραγματικά πληρώνω πολύ περισσότερα με το δικό μου αμάξι, που προφανώς αυτό θα μου κοστίσει περίπου 20 ευρώ συνολικά.
Είναι δύσκολο κάποιος να σκεφτεί έτσι, γιατί όταν αγοράζεις αμάξι θέλεις να το χρησιμοποιήσεις όσο περισσότερο γίνεται επειδή το έχεις πληρώσει, αλλά αν δεν έχεις αυτοκίνητο και θέλεις να έχεις πρόσβαση σε όλες αυτές τις επιλογές μετακίνησης, γλιτώνεις πολύ περισσότερα χρήματα και μειώνεται κατά πολύ το άγχος σου. Και το κόστος του άγχους είναι πολύ μεγαλύτερο από το κόστος του αυτοκινήτου. Γιατί λιγότερο στρες σημαίνει καλύτερες διαπροσωπικές σχέσεις, λιγότερο θυμό, περισσότερη χαρά, πράγματα που είναι πάρα πολύ σημαντικά για την ποιότητα της ζωής μας.
Για να συμβούν βέβαια όλα τα αυτά θα πρέπει να συντρέχουν οι εξής 3 παράγοντες:
- Θα πρέπει να υπάρχει αυτή η διαθέσιμη υπηρεσία.
- Θα πρέπει είναι γνωστές οι επιλογές που έχει κάποιος για αυτή την υπηρεσία.
- Οι άνθρωποι πρέπει να ξέρουν πως να τη χρησιμοποιούν.
Οι κυβερνήσεις δυστυχώς δεν έχουν κάνει καλή δουλειά στην ενημέρωση του κοινού για το πως μπορούν να μετακινηθούν μέσα στις πόλεις. Οπότε οι άνθρωποι πρέπει να βρουν μόνοι τους τον τρόπο.
Τώρα λοιπόν λέμε, ότι πρέπει να δείξουμε στον κόσμο ποιες είναι οι εναλλακτικές του και πως λειτουργούν. Έτσι η κυβέρνηση του Σαν Φρανσίσκο γίνεται περισσότερο πελατοκεντρική και αρχίζει να σκέφτεται περισσότερο σαν μία επιχείρηση για πως να προσελκύσει κόσμο και τι τους ενδιαφέρει περισσότερο. Άρα πρέπει να γνωρίσουμε περισσότερο την αγορά μας, κάτι που η προηγούμενες δημόσιες υπηρεσίες μετακίνησης δεν έκαναν. Τώρα σκεφτόμαστε πιο πολύ επιχειρηματικά και με γνώμονα το κοινό στο οποίο απευθυνόμαστε αναπτύσσοντας περισσότερο το customer service μας.
Αυτός είναι ο στόχος μας στο Σαν Φρανσίσκο και νομίζω ότι και πολλές άλλες χώρες προχωρούν προς αυτό τον στόχο και προσπαθούν να βρουν τρόπους για να γνωρίσουν καλύτερα το κοινό και να τους αντιμετωπίζουν με περισσότερο σεβασμό.
Βέβαια στο Σαν Φρανσίσκο υπάρχει ήδη μία ανοιχτή κουλτούρα και μία παιδεία με βάση το σεβασμό προς τους πολίτες αλλά υπάρχει επίσης και μεγάλος ανταγωνισμός και πολύ αναπτυγμένη επιχειρηματικότητα εξαιτίας των πολλών ιδιωτικών εταιριών που δίνουν πολλές επιλογές στους πελάτες τους. Αρα και οι δημόσιες υπηρεσίες θα πρέπει να εκπαιδευτούν προς αυτή τη λογική. Και για αυτό το λόγο εισάγουμε τον ιδιωτικό τομέα στον δημόσιο τομέα, έχοντας μερικούς από τους πιο κατάλληλα εκπαιδευμένους ανθρώπους τους να δουλεύουν μαζί μας για μερικούς μήνες, ώστε να μας διδάξουν πως να σκεφτόμαστε περισσότερο σαν αυτούς, αλλά να διδάξουμε και εμείς εκείνους για τις κοινωνικές αξίες και την εύκολη την προσβασιμότητα για όλους. ‘Ετσι δουλεύουμε όλοι μαζί για να βρούμε τη χρυσή τομή στη βιώσιμη μετακίνηση.
Πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι ο σχεδιασμός της τοπικής γειτονιάς καθορίζει τις επιλογές μας στη μετακίνηση, τον τρόπο ζωής μας και κατά συνέπεια τη δημόσια υγεία. Συμφωνείτε με αυτό? Και αν ναι, ποιος είναι ο ιδανικός σχεδιασμός για μία πόλη σύμφωνα με εσάς?
Δε νομίζω ότι υπάρχει ο ιδανικός σχεδιασμός. Αλλά για να είμαι ειλικρινής, θεωρώ ότι η Αθήνα έχει έναν από τους καλύτερους σχεδιασμούς σαν πόλη. Σε αυτό συμβάλει η πυκνότητά της και τα τριώροφα-τετραώροφα κτίσματά της που στο ισόγειο τους έχουν καταστήματα και μπορείς από το μπαλκόνι σου να βλέπεις το δρόμο. Αυτός ο τρόπος δόμησης ευνοεί τη δημόσια συγκοινωνία αλλά και την εύκολη πρόσβαση για καφέ ή φαγητό με τα πόδια. Αυτό που θεωρώ ότι λείπει από την Αθήνα είναι οι σωστοί δρόμοι. Είναι σα να φοράς ένα πολύ ωραίο φόρεμα αλλά να έχεις άσχημα παπούτσια. Επομένως οι δρόμοι χρειάζονται περισσότερα δέντρα, καλύτερα πεζοδρόμια, περισσότερους ποδηλατόδρομους αλλά και καλύτερες γραμμές για τη διέλευση των λεωφορείων. Αν έχεις όλα αυτά, τότε έχεις μία πολύ όμορφη πόλη. Φυσικά είναι σημαντικό να αυξηθούν και τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα, για χάρη της δημόσιας υγείας, ειδικά στις ευρωπαϊκές πόλεις. Στις αμερικάνικες πόλεις δεν υπάρχει αυτό το πρόβλημα γιατί δε χρησιμοποιούν πολύ ντίζελ, εκτός από κάποιες εξαιρέσεις, αλλά το πρόβλημά τους αντίστοιχα, είναι ότι δεν έχουν την πυκνή δόμηση της Αθήνας, ενώ αντίθετα έχουν καλούς δρόμους.
Επομένως δεν υπάρχει ιδανική πόλη. Το πιο κοντινό στην ιδανικό είναι κάποιες ευρωπαϊκές πόλεις, όπως η Ζυρίχη, κάποια σημεία στο Μόναχο και το Βερολίνο, η Βιέννη, η Βαρκελώνη η οποία όμως έχει πολύ ηχορύπανση, το Άμστερνταμ που δεν έχει καλά πεζοδρόμια ενώ έχει πολύ καλούς ποδηλατόδρομους. Επομένως, σε κάθε πόλη κάτι λείπει. Άρα χρειάζεται ένας συνδυασμός πραγμάτων. Και έτσι πιστεύουμε ότι η από κοινού μετακίνηση είναι ο καλύτερος τρόπος για να το πετύχουμε αυτό, γιατί επιτρέπει αυτό το συνδυασμό πραγμάτων.
Σαν Φρανσίσκο κάθε Κυριακή κλείνουμε συγκεκριμένους δρόμους για τα αυτοκίνητα και τους ανοίγουμε για τους ανθρώπους. Έτσι ο κόσμος πάει στα μαγαζιά, χορεύει στο δρόμο, παίζει και διασκεδάζει. Και ο κόσμος αυτό ακριβώς θέλει. Δε θέλει να βλέπει σχέδια, θέλει να βιώνει τη διαφορά. Όλοι θέλουν την αειφορία αλλά κανένας δε θέλει να αλλάξει. Οπότε προσπαθούμε με μικρές αλλαγές να κάνουμε διάφορα τεστ ώστε ο κόσμος να βλέπει σιγά σιγά τη διαφορά. Με την επιβολή δεν γίνεται τίποτα. Ως κυβέρνηση, κάνουμε προτάσεις και ζητάμε να δουλέψουμε μαζί με τον κόσμο για να τις υλοποιήσουμε.
