Το πρότυπο του παθητικού κτιρίου (Passive House) θεωρείται από τα πιο πετυχημένα κατασκευαστικά πρότυπα σε ότι αφορά  την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων. Με περισσότερα από 50.000 παθητικά κτίρια μέχρι στιγμής, ξεπερνά κάθε άλλο κατασκευαστικό πρότυπο που στοχεύει στην εξοικονόμηση ενέργειας. Ο λόγος είναι απλός, το πρότυπο Passive House προτείνει  πρακτικές και επιτεύξιμες λύσεις για την κατασκευή ενεργειακά αποδοτικών κτιρίων. Επίσης, ενώ άλλα κατασκευαστικά  πρότυπα προτείνουν ιδιαίτερα ακριβές λύσεις, το Passive House δεν το κάνει.

Σε ότι αφορά τα κόστη και τις τιμές είναι σημαντικό να λαμβάνουμε υπόψη το αρχικό κεφάλαιο κατασκευής καθώς και τα  μελλοντικά λειτουργικά έξοδα των κτιρίων ειδικά με την οικονομική κατάσταση που επικρατεί στην Ελλάδα. Κατά την  διαδικασία κατασκευής ενός κτιρίου, θα πρέπει να υπολογίζονται εκτός από το κόστος κατασκευής και τα κόστη για τη ψύξη και θέρμανση του κτιρίου.

Το αρχικό κατασκευαστικό κόστος για ένα κτίριο Passive House ποικίλει και τα ακριβή δεδομένα για την Ελλάδα δεν είναι ακόμη διαθέσιμα καθώς ελάχιστα κτίρια έχουν κατασκευαστεί ακολουθώντας το πρότυπο αυτό. Σύμφωνα με διαθέσιμα δεδομένα όμως  από άλλες χώρες της Ευρώπης, το επιπλέον κόστος για την κατασκευή ενός Passive House κυμαίνεται μεταξύ 2% – 8%, με έναν Μ.Ο. 6.5%. Το συμπέρασμα λοιπόν είναι πως η κατασκευή ενός κτιρίου σύμφωνα με το πρότυπο Passive House, σε σύγκριση με  την κατασκευή ενός συμβατικού κτιρίου, διαφέρει σε ποσοστό 6.5%. Τα κόστη για την ψύξη και τη θέρμανση ενός παθητικού κτιρίου σε σχέση με τα κόστη ενός συμβατικού είναι μειωμένα σε ποσοστό 93% σε ότι αφορά την Ελλάδα. Έτσι το επιπλέον  κόστος της κατασκευής “αποπληρώνεται” σε μία περίοδο 5-10 έτη.

Ποιες είναι οι δυσκολίες στην κατασκευή ενός παθητικού σπιτιού στην Ελλάδα;

1. Η επίτευξη της αεροστεγανότητας

Η πιο σημαντική δυσκολία σε ότι αφορά το πρότυπο Passive House στην Ελλάδα αφορά στην έννοια της αεροστεγανότητας του  κτιρίου. Όχι μόνο επειδή υπάρχουν τεχνικές δυσκολίες στην επίτευξη των πολύ αυστηρών απαιτήσεων σε ότι αφορά την  αεροστεγανότητα, απαιτήσεις που ορίζονται από το πρότυπο Passive House, αλλά και λόγω της έλλειψης κατανόησης στην  Ελληνική αγορά της έννοιας της αεροστεγανότητας τόσο από τους επαγγελματίες όσο και από τους ιδιώτες.

Μία λανθασμένη και πολύ διαδεδομένη προσέγγιση είναι πως τα κτίρια θα πρέπει να “αναπνέουν”. Μία προσέγγιση που πολλές  φορές έχει αποδειχθεί πως είναι λανθασμένη. Ένα κατακόρυφο στοιχείο του φέροντα οργανισμού ή πλήρωσης, από οπλισμένο σκυρόδεμα ή οπτοπλινθόλιθους, δεν καθίσταται πιο τρωτό επειδή δεν διέρχεται κάποια ποσότητα αέρα διαμέσου του. Αντιθέτως, η διαπνοή των στοιχείων μπορεί να οδηγήσει στην συγκέντρωση υγρασίας από τον ατμοσφαιρικό αέρα, αυξάνοντας την  πιθανότητα συμπύκνωσής της, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει μακροπρόθεσμα στην αλλοίωση των δομικών τους  χαρακτηριστικών. Επιπρόσθετα, είναι επιστημονικά αποδεκτό ότι στρώση ασβεστοκονιάματος μεγαλύτερη των δεκαεννέα  χιλιοστών λογίζεται ως αεροστεγής, ως εκ τούτου μπορούμε να θεωρήσουμε ότι η πλειονότητα των κτιρίων στην Ελλάδα, δεν έχει διαπνέοντες τοίχους ετσι και αλλιώς.

Λέγοντας αεροστεγανότητα, εννοούμε την εξάλειψη μεταφοράς – κίνησης του αέρα από έξω προς το εσωτερικό του κτιρίου ή  από το εσωτερικό του κτιρίου προς τα έξω.

Ένα απλό παράδειγμα είναι η έλλειψη κενού στην κύρια είσοδο του κτιρίου η παρουσία του οποίου επιτρέπει την ελεύθερη κίνηση του εξωτερικού κρύου αέρα στο εσωτερικό του κτιρίου κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Σε ένα κτίριο Passive House ελέγχουμε μηχανικά σχεδόν όλο τον αέρα που εισέρχεται ή εξέρχεται από το κτίριο. Η επίτευξη της αεροστεγανότητας σε ένα κτίριο κατά τις απαιτήσεις του Passive House δεν είναι εύκολη διαδικασία και αυτός είναι και ο λόγος όπου κτίρια που ενώ  σχεδιάστηκαν σύμφωνα με το Passive House Standard αποτυγχάνουν να πιστοποιηθούν.

Ασβεστοκονίαμα με πάχος 19mm ή και περισσότερο θεωρείται πως παρέχει αεροστεγανότητα, η ερώτηση όμως που προκύπτει είναι που εντοπίζονται οι υπόλοιπες διαρροές. Η απάντηση είναι πως εντοπίζονται σε όλες σχεδόν τις ενώσεις του κτιρίου. Για  παράδειγμα, το σημείο μεταξύ των κουφωμάτων και του τοίχου είναι ένα τέτοιο σημείο. marinecu . Μια μέθοδος επίλυσης για το συγκεκριμένο πρόβλημα είναι η εφαρμογή ταινιών αεροστεγανότητας. Οι ταινίες αυτές είναι μια τυπική πρακτική σε όλες τις  κατασκευές σε πολλές Ευρωπαϊκές χώρες και οι οποίες έχουν σχεδιαστεί και κατασκευαστεί με τέτοιο τρόπο ώστε ο κύκλος ζωής τους να είναι μεγαλύτερος και από αυτόν των κουφωμάτων.

Άλλα σημεία στα οποία μπορούν να εμφανιστούν απώλειες είναι τα σημεία εγκατάστασης παροχών κοινωφελών δικτύων, όπως  σημεία εισόδου στο κτίριο καλωδίων, σωληνώσεων και αποχετεύσεων και άλλων εξωτερικών εγκαταστάσεων όπως ρολά  ασφαλείας κ.α. . Εκ πρώτης όψης το σύνολο των απωλειών από αυτά τα σημεία μπορεί να μην μας φαίνεται μεγάλο, καθώς οι  οπές που δημιουργούν είναι αρκετά περιορισμένες ώστε να μπορούμε να τις εποπτεύσουμε. Αλλά άμα αναλογιστούμε ένα  παράδειγμα μιας τυπικής Ελληνικής κατοικίας, έχει υπολογιστεί ότι από τέτοιες οπές διαφεύγει το σύνολο του όγκου του  εσωτερικού αέρα κάθε 10 λεπτά. Αυτό σημαίνει ότι κάθε 10 λεπτά ο αέρας ο οποίος θερμάνθηκε ή ψύχθηκε για την επίτευξη ενός  άνετου περιβάλλοντος διαβίωσης χάνεται και αντικαθιστάται από νέο ο οποίος φέρει την θερμοκρασία του εξωτερικού περιβάλλοντος και χρειάζεται να τον ξανά θερμάνουμε ή ψύξουμε. Για ένα κτίριο των προδιαγραφών του Passive House, η μη  ελέγξιμη αλλαγή αέρα συμβαίνει κάθε 1 ώρα και 40 λεπτά. Η ανανέωση του αέρα γίνετε ελεγχόμενα διαμέσου  αυτοματοποιημένου συστήματος το οποίο χορηγεί τον κατάλληλο όγκο αέρα στην κατάλληλη θερμοκρασία έχοντας πρώτα  διασφαλίσει την ποιότητά του.

2. Η έλλειψη τεχνογνωσίας

Άλλο ένα βασικό εμπόδιο είναι η έλλειψη τεχνογνωσίας, ειδικά σε ότι αφορά τη σωστή εφαρμογή διαφόρων δομικών στοιχείων  που απαιτούνται για την κατασκευή ενός κτιρίου Passive House. Είναι αποδεκτό πως δεν υπάρχει ακόμη η τεχνογνωσία σε ότι αφορά τη σωστή εφαρμογή θερμομόνωσης ή σε ότι αφορά τα Η/Μ όπως δεν υπάρχει ακόμη η γνώση σε ότι αφορά το σχεδιασμό ενός Passive House από την επιστημονική κοινότητα. Στην Ελλάδα υπάρχουν μόνο 5 πιστοποιημένοι σχεδιαστές Passive House  όταν σε άλλες Ευρωπαϊκές χώρες ο αριθμός είναι πάνω από 100.

Το μέλλον του Παθητικού Κτιρίου

Παρά την ύφεση στον τομέα της κατασκευής λόγω της οικονομικής κατάστασης που βιώνει η Ελλάδα το μέλλον του προτύπου  Passive House προβλέπεται εξαιρετικό, όχι μόνο επειδή είναι το πλέον ανερχόμενο κατασκευαστικό πρότυπο σε ότι αφορά την  ενεργειακή αποδοτικότητα των κτιρίων αλλά κυρίως γιατί είναι το μόνο που ανταποκρίνεται στους όρους που έχει θέσει η Ε.Ε.

Με βάση την Ευρωπαϊκή νομοθεσία όλα τα Δημόσια κτίρια από το 2018 θα πρέπει να είναι σχεδόν μηδενικής ενεργειακής  κατανάλωσης ενώ για ιδιωτικά κτίρια θα πρέπει να πληρούν αυτές τις προδιαγραφές από το 2021. Εκτός όμως από τις επιταγές  της Ε.Ε. Bankovnictví . η εφαρμογή του προτύπου Passive House επιφέρει οικονομικά οφέλη κυρίως στους τελικούς καταναλωτές/ιδιοκτήτες  κτιρίων.

Με μειωμένους λογαριασμούς σε ότι αφορά την ψύξη και τη θέρμανση σε ποσοστό μεγαλύτερο του 90% σε σχέση με ένα  συμβατικό, η ερώτηση που προκύπτει είναι γιατί κάποιος να μην κατασκευάσει το κτίριο του ακολουθώντας το πρότυπο αυτό;