Οι ημέρες που η αειφορία ενός κατασκευαστικού έργου ήταν ζήτημα ad hoc μέτρων έχουν παρέλθει – η αειφόρα κατασκευή έχει γίνει πλέον συστηματική και εξειδικευμένη. Αυτό καταδεικνύουν τα αποτελέσματα των Βραβείων LafargeHolcim στην περιφέρεια της Ευρώπης: Το πρώτο βραβείο μοιράστηκαν δύο έργα στις Βρυξέλλες, τα οποία διακρίνονται για την πολύ-λειτουργικότητά τους.

Τα Βραβεία LafargeHolcim του Ιδρύματος για Αειφόρες Κατασκευές της LafargeHolcim, μητρικής του Ομίλου Εταιριών ΗΡΑΚΛΗΣ, δεν απονέμονται σε απλώς όμορφα κτίρια. Αποτελούν το σημαντικότερο διαγωνισμό παγκοσμίως στον τομέα των αειφόρων κατασκευών. Τα κριτήρια του διαγωνισμού δύο εκατ. δολαρίων είναι εξίσου απαιτητικά με τον ίδιο τον στόχο της αειφορίας. Ο διαγωνισμός αφορά έργα που βρίσκονται σε προχωρημένο στάδιο μελέτης και δεν έχουν ολοκληρωθεί ακόμη. Αναζητά μελέτες οι οποίες υπερβαίνουν τα σημερινά πρότυπα, παρουσιάζουν βιώσιμες απαντήσεις σε τεχνολογικά, περιβαλλοντικά, κοινωνικοοικονομικά και πολιτισμικά ζητήματα που επηρεάζουν τις σύγχρονες κατασκευές και παρέχουν νέες, καινοτόμες λύσεις με αληθινό όραμα για τον τρόπο με τον οποίο οικοδομούμε.

Από τον πολεοδομικό σχεδιασμό στην τεχνική καινοτομία

Η έννοια της αειφορίας έχει εξελιχθεί ραγδαία, εξηγεί ο καθηγητής Αρχιτεκτονικής Marc Angélil, Μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Ιδρύματος LafargeHolcim: «Η αειφορία στο παρελθόν σήμαινε τη βελτίωση ενός έργου με κάποια αειφόρα στοιχεία, για παράδειγμα φωτοβολταϊκά πάνελ. Σήμερα, η αειφορία αντιμετωπίζεται με πολύ πιο ολοκληρωμένο τρόπο. Η αειφόρα κατασκευή έχει γίνει πλέον συστηματική και εξειδικευμένη».

Το φάσμα των 792 έργων από την περιφέρεια της Ευρώπης είναι εξίσου ευρύ – κυμαίνονται από πολεοδομικές μελέτες μέχρι τεχνική καινοτομία. Τελικά, η κριτική επιτροπή με επικεφαλής τον Harry Gugger, Καθηγητή Αρχιτεκτονικής στο EPFL Λωζάνης (Ελβετία), αποφάσισε να απονείμει το πρώτο βραβείο σε δύο υποψηφίους. Αποτελούν παραδείγματα μίας νέας εποχής στις αειφόρες κατασκευές, επειδή χαρακτηρίζονται τόσο από αυτόνομα μέτρα όσο και από ολιστικές προσεγγίσεις που ενσωματώνουν ισορροπημένα τεχνικές, κοινωνικές, οικονομικές και οικολογικές πτυχές. Και τα δύο έργα βρίσκονται σε μία περιοχή των Βρυξελλών για τις οποίες έχει αναπτυχθεί πολεοδομικό σχέδιο  – το Willebroek Canal. Το συγκεκριμένο σχέδιο υποστηρίζει τη διατήρηση των διαφορετικών και ποικίλων χρήσεων της γης σε βιομηχανική περιοχή και, συνεπώς, αποσκοπεί να διατηρήσει τον πολυποίκιλο και ζωντανό χαρακτήρα των Βρυξελλών.

Χρυσό Βραβείο 1: Έξυπνη διαχείριση αποβλήτων στις Βρυξέλλες, Βέλγιο

Με το έργο τους, το αρχιτεκτονικό γραφείο BC architects and studies στις Βρυξέλλες σχεδιάζουν να ενσωματώσουν τις ανάγκες μίας εταιρείας διαχείρισης αποβλήτων με την ταχύτατα αναπτυσσόμενη περιοχή του καναλιού: Μέσα στην ίδια την υποδομή δημιουργείται χώρος για δημόσια χρήση, όπως χώροι πρασίνου. Το επιμελώς ισορροπημένο κτίριο επιτρέπει μελλοντικές μετατροπές και αφήνει ανοικτές επιλογές ανάπτυξης – μία ιδιαίτερα έξυπνη ερμηνεία του όρου «αειφορία». «Φέρνοντας την υποδομή στο προσκήνιο, η μελέτη τελικά συγκεράζει οικονομικούς και αισθητικούς προβληματισμούς, προσφέροντας μία εκδοχή της αρχιτεκτονικής που μετατρέπει τους περιορισμούς σε ποιότητα», δήλωσε επαινετικά η κριτική επιτροπή.

Χρυσό Βραβείο 2: Ένταξη εργοστασίου σκυροδέματος στις Βρυξέλλες, Βέλγιο

Το δωρεάν έργο της ομάδας TETRA architecten στις Βρυξέλλες προτείνει κατάλληλα μέτρα για την ένταξη υφιστάμενου εργοστασίου σκυροδέματος στο αναπτυσσόμενο αστικό περιβάλλον – αποτρέποντας έτσι την απώλεια ενός σημαντικού στοιχείου της βιομηχανικής παράδοσης της πόλης. Και εδώ, ένα από τα κεντρικά θέματα είναι η διαπερατότητα. «Το εύρος των αρχιτεκτονικών πρωτοβουλιών προσδίνει αξιοπιστία στη φιλοδοξία συνδυασμού πραγμάτων που εκ πρώτης όψεως φαντάζουν απίθανα: την κυριολεκτική συνύπαρξη ασύμβατων κατά τα άλλα λειτουργιών,» ανέφερε η κριτική επιτροπή.

Χάλκινο Βραβείο: Κατοικήσιμοι χώροι στάθμευσης στο Λονδίνο, Ηνωμένο Βασίλειο

Όπως σε πολλές μεγαλουπόλεις, η βρετανική πρωτεύουσα έχει σοβαρό έλλειμμα σε οικονομικά προσιτή στέγαση. Η ομάδα ZEDpods στο Λονδίνο σκοπεύει να αλλάξει την κατάσταση αυτή. Το έργο έχει ως όραμα να αξιοποιήσει μέσω κατακόρυφης στοίβαξης το εμβαδόν υφιστάμενων χώρων στάθμευσης για τη στέγαση φοιτητών, ατόμων που μετακινούνται καθημερινά και άλλων ενδιαφερομένων – μόνο με επί τόπου στοιχεία που μπορούν να συναρμολογούνται γρήγορα, δημιουργώντας βιώσιμα “διαμερίσματα σε πασσάλους”. Οι χώροι πολλαπλών χρήσεων έρχονται και πάλι στο προσκήνιο. Ο δημιουργός του έργου «οραματίζεται μία αρχιτεκτονική που είναι κοινωνικά υπεύθυνη, οικολογικά υγιής και οικονομικά προσιτή», διαπίστωσε η κριτική επιτροπή.

Βραβεία Αναγνώρισης: Φέρνοντας το παρελθόν στο παρόν

Στο πλαίσιο των Βραβείων LafargeHolcim, απονέμονται βραβεία Αναγνώρισης σε τέσσερα έργα από κάθε περιφέρεια. Η ομάδα του Ascociata Culturala Grivita 53 θέλει να προσφέρει στο Βουκουρέστι της Ρουμανίας το πρώτο ανεξάρτητο θέατρο εδώ και αρκετές δεκαετίες, αξιοποιώντας έξυπνα μία υπάρχουσα δομή. Οι AGi architects από τη Μαδρίτη σχεδιάζουν να αναπτύξουν ένα χώρο αρχαιολογικής εκσκαφής στην ισπανική επαρχία Ποντεβέδρα. Και σε αυτή την περίπτωση, κύριο ρόλο παίζει η πολύ-λειτουργικότητα. Το αρχιτεκτονικό γραφείο Karamuk Kuo Architekten από τη Ζυρίχη ενέταξε τη βιώσιμη ευελιξία στη μελέτη του για ένα κέντρο εκσκαφής στο ρωμαϊκό αρχαιολογικό χώρο Augusta Raurica στην Ελβετία. Και η ομάδα NP2F από το Παρίσι σχεδιάζει ένα κέντρο αναψυχής στο Μπορντό της Γαλλίας, το οποίο είναι ταυτόχρονα ανάλαφρο και τολμηρό.

Βραβεία Επόμενης Γενιάς: Το μέλλον είναι στα χέρια τους

Τέσσερα βραβεία απονεμήθηκαν στην κατηγορία «Επόμενη Γενιά» για φοιτητές και επαγγελματίες έως 30 ετών. Αυτή η κατηγορία γίνεται ολοένα και πιο δημοφιλής και αναζητά έργα με όραμα και τολμηρές ιδέες, ενώ προσφέρει σε νέους επαγγελματίες δημοσιότητα και μία πλατφόρμα αναγνώρισής τους. Για πρώτη φορά στην ιστορία των Βραβείων LafargeHolcim, υποβλήθηκαν περισσότερες υποψηφιότητες στην κατηγορία Επόμενη Γενιά από ότι στις κύριες κατηγορίες. Τα δύο κορυφαία βραβεία της ευρωπαϊκής κατηγορίας «Επόμενη Γενιά» πήγαν στην Πολωνία. Η Malgorzata Madera σχεδιάζει να μετατρέψει ένα παλιό εργοστάσιο στο Lodz σε έναν νέο ευέλικτο χώρο κατοικίας. Ο Jakub Grabowski κέρδισε το δεύτερο βραβείο με το σχέδιο του να αποκαταστήσει και να θέσει σε νέα, ευπροσάρμοστη χρήση ένα εγκαταλελειμμένο ιστορικό κτιριακό συγκρότημα στο Otyn. Η Anna Andronova από τη Ρωσία έλαβε το τρίτο βραβείο για μία εικονική μακέτα στο Καζάν που στοχεύει να προάγει την αειφορία στον ψηφιακό κόσμο. Το τέταρτο βραβείο απονεμήθηκε στον Frédéric Bouvier από την Ελβετία. Πρότεινε μία δομή που θα μπορούσε να βοηθήσει στην κατάσβεση δασικών πυρκαγιών στην περιοχή Κολομπριέρ της Γαλλίας.

Από το σχέδιο στην πραγματικότητα για Γάλλους επιστήμονες

Είναι η πέμπτη χρονιά που ο διαγωνισμός Βραβείων LafargeHolcim διοργανώνεται και περισσότερα από 200 έργα έχουν βραβευθεί παγκοσμίως. Περισσότερα από τα μισά είναι είτε έτοιμα να κατασκευαστούν είτε έχουν ήδη ολοκληρωθεί. Συνεπώς, τα Βραβεία LafargeHolcim δεν αφορούν «κάστρα στην άμμο», αλλά απτά μέτρα που προάγουν την επιστήμη της κατασκευής. Αυτό το στοιχείο της πραγματικής αλλαγής υπογραμμίζει ένα ειδικό βραβείο που απονέμεται για πρώτη φορά το 2017: το «Διάκριση Καλύτερης Δόμησης LafargeHolcim». Απονέμεται σε ένα έργο από προηγούμενο διαγωνισμό, το οποίο κατασκευάστηκε και άντεξε στη δοκιμασία του χρόνου ως επιτυχημένο παράδειγμα αειφόρου κτιρίου. Στην Ευρώπη, αυτή η διάκριση αποδόθηκε στον Gilles Delalex και την ομάδα του από το Muoto Architecture Studio στο Παρίσι. Οι αρχιτέκτονες διέπρεψαν προσαρμόζοντας την υποδομή για οκτώ πανεπιστήμια κάτω από την στέγη ενός άκρως οικονομικά αποδοτικού κτιρίου. Το έργο είχε κερδίσει το Αργυρό Βραβείο LafargeHolcim το 2014. Το κτίριο ολοκληρώθηκε το 2016 και αποτελεί ζωντανή απόδειξη ότι η θεωρία μπορεί να γίνει πραγματικά πράξη.

Βραβεία που βοηθούν να γίνει η κοινή λογική κοινός τόπος

Το εντεινόμενο ενδιαφέρον μεταξύ αρχιτεκτόνων, μηχανικών, πολεοδόμων και κατασκευαστών αποδεικνύει ότι η αειφορία έχει εμπεδωθεί ως «κοινή λογική» στον κατασκευαστικό κλάδο. Ο πέμπτος κύκλος του διαγωνισμού προσέλκυσε περισσότερες από 5.000 συμμετοχές δημιουργών από 121 χώρες. 3.606 συμμετοχές κρίθηκαν έγκυρες, και περισσότερες από τις μισές εξ αυτών πέρασαν από τη φάση προεπιλογής  στην επόμενη φάση ποιοτικής αξιολόγησης από πέντε ανεξάρτητους κριτές στις περιοχές της Ευρώπης, Βόρειας Αμερικής, Λατινικής Αμερικής, Μέσης Ανατολής – Αφρικής και Ασίας – Ειρηνικού. Οι κριτές αξιολόγησαν τα έργα βάσει πέντε “καίρια ζητήματα” για αειφόρες κατασκευές, τα οποία έχει ορίσει το Ίδρυμα LafargeHolcim – αρχές που διέπουν τις αειφόρες κατασκευές με ολιστικό τρόπο. Οι Χρυσοί, Αργυροί και Χάλκινοι νικητές από κάθε περιφέρεια θα διαγωνιστούν στο πλαίσιο των Διεθνών Βραβείων LafargeHolcim το 2018.